Οι διαµαρτυρίες στην πανεπιστηµιούπολη στρέφονται κατά της ισραηλινής πολιτικής. Το επιχείρηµα ότι οποιαδήποτε κριτική στο Ισραήλ ισοδυναµεί µε αντισηµιτισµό είναι απλά λανθασµένο. Γνωρίζω µε βεβαιότητα ότι Ισραηλινοί φοιτητές – κάποιοι από τους οποίους δείχνουν κατανόηση στους διαδηλωτές– έχουν γίνει αποδέκτες βιτριολικών χαρακτηρισµών τους τελευταίους µήνες. Θεωρώ ολέθρια και παράλογη την πρακτική της στοχοποίησης ατόµων, για πολιτική καταδίκη, µε βάση την εθνικότητά τους. Ενα από τα πράγµατα που αγαπώ στους φοιτητές του Κολούµπια είναι ότι νοιάζονται. Αυτοί οι φοιτητές, µε διαφορετικές καταβολές, που υποστηρίζουν τους Παλαιστινίους, δεν κάνουν µήπως αυτό που τους έχουµε µάθει να κάνουν; Εµείς δεν τους διδάξαµε το Ολοκαύτωµα και το «Ποτέ ξανά»; Εχουµε συνείδηση του απίστευτου παραλληλισµού του 1968 µε αυτό που συµβαίνει τώρα. Τι µαθαίνω; Πρώτον, οι µνήµες του ’68 στοιχειώνουν ακόµη το Κολούµπια. ∆εύτερον, οι φοιτητές είχαν δίκιο στα µεγάλα ζητήµατα. Τρίτον, οι διαµαρτυρίες ενίσχυσαν τη ∆εξιά σε εθνικό επίπεδο και υπονόµευσαν τους ∆ηµοκρατικούς. Και τέταρτον, η ∆εξιά στις ΗΠΑ, σήµερα, είναι πιο ακραία από τότε και επιθυµεί έναν πολιτιστικό πόλεµο....

Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", και...

Το ηµερολόγιο του Μαρκ Μαζάουερ 

για το Κολούµπια

Ο Μαρκ Μαζάουερ έγραψε για τις πρώτες ηµέρες των επεισοδίων στο αµερικανικό πανεπιστήµιο, όπως τις έζησε από µέσα, στους Financial Times. Σήµερα, µέσω της «Κ», συµπληρώνει το χρονικό του µετά την κατάληψη που προκάλεσε την επέµβαση της αστυνοµίας

Του ΜΑΡΚ ΜΑΖΑΟΥΕΡ

Ο Μαρκ Μαζάουερ έγραψε για τις πρώτες ηµέρες των επεισοδίων στο αµερικανικό πανεπιστήµιο, όπως τις έζησε από µέσα, στους Financial Times. Σήµερα, µέσω της «Κ», συµπληρώνει το χρονικό του µετά την κατάληψη που προκάλεσε την επέµβαση της αστυνοµίας. Τι άκουσε από τους φοιτητές και τη διοίκηση του πανεπιστηµίου.

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

Τετάρτη 17 Απριλίου 5.10 π.µ.

Μόλις ξυπνάω, ανοίγω την ιστοσελίδα της φοιτητικής εφηµερίδας Columbia Daily Spectator, βασική πηγή µου ενηµέρωσης για όσα αφορούν την πανεπιστηµιούπολη. Ανέβασε µόλις ένα άρθρο για µια νέα κατασκήνωση στο South Lawn. Η πρόεδρος του πανεπιστηµίου, Μινούς Σαφίκ, πρόκειται να καταθέσει σήµερα το πρωί, στην Ουάσιγκτον, ενώπιον της Επιτροπής Παιδείας και Εργασίας της Βουλή ςτων Αντιπροσώπων: από την αρχή της εβδοµάδας, η είσοδος στην παν ε πι στη µ ιού πολ η επιτρέπεται µόνο µε ταυτότητα. Καθώς ξηµερώνει, κατευθύνοµαι προς το South Lawn και βλέπω ότι έχουν ξεφυτρώσει περίπου 30 µικρές σκηνές µπροστά στη βιβλιοθήκη. Μια πινακίδα ορίζει το ανατολικό τµήµα του South Lawn ως Απελευθερωµένη Ζώνη. Περίεργος για το τι επιφυλάσσει η ηµέρα, αναχωρώ για το πρόγευµά µου.

Μεγάλα αµερικανικά πανεπιστήµια όπως το Κολούµπια είναι πρωτοπόρα παγκοσµίως και αποτελούν κοιτίδες εξαιρετικής µάθησης. Ωστόσο, εδώ και αρκετό καιρό, σιγοκαίνε προβλήµατα στο εσωτερικό. Παρά την ποικιλοµορφία απόψεων που συναντάται στο Κολούµπια αλλά και σε άλλα πανεπιστήµια, συχνά θεωρούνται από πολλούς κύκλους προπύργια φιλελεύθερων αντιλήψεων. Με τους πολιτιστικούς πολέµους να εντείνονται, ήταν θέµα χρόνου να εµπλακούν και αυτά.

Τετάρτη 17 Απριλίου µεσηµέρι

Παρακολουθώ στο ∆ιαδίκτυο την άφιξη, στην αρένα της Ουάσιγκτον, της προέδρου Σαφίκ, συνοδευόµενης από έναν πρώην κοσµήτορα της Νοµικής Σχολής και δύο µέλη του συµβουλίου του πανεπιστηµίου. ∆ιαπιστώνω σύντοµα ότι έχουν διδαχθεί από το προηγούµενο φιάσκο του ∆εκεµβρίου, όταν τρεις επικεφαλής µεγάλων πανεπιστηµίων, πολύ καλά προετοιµασµένες από δικηγόρους, δεν διατύπωσαν ποτέ ξεκάθαρα εάν οι φωνές περί γενοκτονίας αντέβαιναν στους κώδικες δεοντολογίας τους. Το µήνυµα της οµάδας του Κολούµπια είναι: Αναγνωρίζουµε ότι έχουµε ένα µεγάλο πρόβληµα αντισηµιτισµού στα χέρια µας και θα το διορθώσουµε.

Μοιάζει να έχει αποτέλεσµα· τα πρώτα δηµοσιεύµατα υποδηλώνουν ότι αυτή τη φορά δεν θα πέσουν κεφάλια. Παρατηρώ, όµως, κάποιες δυσκολίες στη στρατηγική τους. Πρώτον, υποχωρούν υπερβολικά απέναντι στους αµφισβητίες τους· ο αντισηµιτισµός είναι µια πραγµατικότητα, αλλά έχουν υπερβάλει ως προς την κλίµακά του στην πανεπιστηµιούπολη, πιθανώς για να εξασφαλίσουν εύκολη αποδοχή. ∆εύτερον, δεν θα έπρεπε να κρίνουν µεµονωµένα µέλη του σώµατος διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού. Είναι άλλο πράγµα να παραδέχεσαι ότι υπάρχουν προβλήµατα στην πανεπιστηµιούπολη και άλλο να καλείς πολιτικούς να σε βοηθήσουν να τα λύσεις.

Η χειρότερη κρίση που ταλανίζει τα αµερικανικά πανεπιστήµια από την εποχή του Βιετνάµ ξεκίνησε τον Οκτώβριο. Στον απόηχο της επίθεσης της Χαµάς στο Ισραήλ και της επακόλουθης εισβολής των IDF (ισραηλινών αµυντικών δυνάµεων) στη Γάζα, οι διαδηλώσεις και οι αντιδιαδηλώσεις στις πανεπιστηµιουπόλεις κορυφώθηκαν σε ένταση. Την ώρα της πρώτης ακρόασης της Επιτροπής Παιδείας και Εργασίας της Βουλής των Αντιπροσώπων για το θέµα του αντισηµιτισµού, το οποίο ήταν η αφορµή για την παραίτηση δύο προέδρων της Ivy League, η πρόεδρος του Κολούµπια κ. Σαφίκ βρισκόταν στο εξωτερικό. Τώρα ήρθε η σειρά της.

Τετάρτη 17 Απριλίου 8.25 µ.µ.

Καθώς πέφτει η νύχτα, έξω ουρλιάζουν σειρήνες. ∆εκάδες αστυνοµικοί και κλούβες καταφθάνουν στην 116η οδό. Οι κεντρικές πύλες της παν ε πι στη µ ιού πολ η ς είναι πλέον κλειστές και πρέπει να χρησιµοποιούµε την είσοδο της 117ης οδού. Εξω, µια µεγάλη οµάδα διαδηλωτών, πιθανότατα εξ ω πανεπιστηµιακοί, φωνάζει συνθήµατα υποστήριξης για τους διαδηλωτές που βρίσκονται µέσα. Πετυχαίνω έναν συνάδελφο, που µου λέει ότι η αστυνοµία ετοιµάζεται να αποµακρύνει τους ακτιβιστές από το South Lawn.

Στην πανεπιστηµιούπολη επικρατεί περισσότερη ησυχία. Σε σχέση πάντως µετ ο πρωί, το πλήθος στην κατασκήνωση είναι µεγάλο και οι φοιτητές γύρω της περισσότεροι. Στην ατµόσφαιρα υπάρχει διάχυτη η προσµονή καθώς και ο ενθουσιασµός της συµµετοχής σε ένα κίνηµα. Αλλά και η ανησυχία, αφού υπάρχουν φήµες ότι η αστυνοµία κινείται προς το εσωτερικό του πανεπιστηµιακού χώρου. Ενας φοιτητής, από τα µεγάφωνα, δίνει οδηγίες σε περίπτωση σύλληψης και όλοι αποστηθίζουν τις κατευθυντήριες γραµµές: Καµία αντίσταση. Παράδοση ταυτότητας. Καµία κουβέντα χωρίς παρουσία δικηγόρου.

Οι κρίσεις στη Μέση Ανατολή έχουν πάντα επίδραση εδώ, και αυτή εκδηλώνεται µε ασυνήθιστη ένταση. Επί χρόνια, στο Κολούµπια, διετέλεσε καθηγητής ο πιο γνωστός και πιο επιδραστικός, ίσως, Παλαιστίνιος διανοούµενος στον κόσµο, ο Εντουαρντ Σαΐντ, και η διοίκηση του πανεπιστηµίου τον υπερασπίστηκε απέναντι σε πολλές επιθέσεις του Τύπου. Το Κολούµπια έχει σπουδαία παράδοση ως παγκοσµίως κορυφαίο στις εβραϊκές σπουδές και διαθέτει ένα εξαιρετικά ποικίλο και διεθνές φοιτητικό σώµα. Στο παρελθόν, έχουν υπάρξει εντάσεις και πιέσεις στην πανεπιστηµιούπολη µεταξύ καθηγητών, φοιτητών και διοικητικών υπαλλήλων για ζητήµατα που ταλανίζουν τη Μέση Ανατολή. Οµως, από τότε που βρίσκοµαι εδώ, το Κολούµπια ακολουθούσε πάντοτε τη βασική θεσµική αρχή της ακαδηµαϊκής ζωής, ότι το πανεπιστήµιο πρέπει να αυτοδιοικείται και οι κρίσεις που προέκυπταν κατά καιρούς αντιµετωπίζονταν αναλόγως.

Πέµπτη 18 Απριλίου 2.30 µ.µ.

Αποκλείεται η 114η οδός, ανατολικά της Μπρόντγουεϊ. Από τα σκαλοπάτια της Low Library βλέπω την αστυνοµία να συλλαµβάνει τους φοιτητές στο South Lawn. Αλλοι παρακολουθούν, αδυνατώντας να βοηθήσουν. ∆εν ασκείται βία, αλλά αισθάνεται κανείς το κλίµα να αλλάζει. Οσοι χθες ένιωθαν συµπάθεια για την πρόεδρο Σαφίκ είναι τώρα συγκλονισµένοι – κι εγώ µαζί τους. Η πράξη της ήταν βεβιασµένη: το 1968, συνέβη εδώ κάτι παρόµοιο, έπειτα από διαδηλώσεις και καθιστικές διαµαρτυρίες, όµως η πανεπιστηµιακή ηγεσία είχε προβληµατιστεί πολύ προτού προβεί σε ένα τόσο δραµατικό και απρόβλεπτο βήµα. Αναρωτιέµαι πώς υποτίθεται ότι αυτό θα τερµατίσει την αντιπαράθεση; Εκείνοι που το διέταξαν φαίνεται ότι δεν καταλαβαίνουν τους φοιτητές και νοµίζουν ότι µπορούν να τους εκφοβίσουν και να τους υποτάξουν. Εχει τύχει να τους διδάξουν ποτέ; Εκτιµώ ότι όσοι παραµείνουν, θα µετακοµίσουν απλώς στη δυτική πλευρά του South Lawn. Κι ύστερα θα µετακινηθούν αλλού.

Σίγουρα δεν βοηθάει το γεγονός ότι το πανεπιστήµιο διοικείται από νεοφερµένους. Η πρόεδρος Σαφίκ εκφώνησε την εναρκτήρια οµιλία της στο Κολούµπια µόλις στις 4 Οκτωβρίου. Ενας γενικός επιχειρησιακός διευθυντής, ο πρώτος στην ιστορία µας, ανέλαβε καθήκοντα τον Φεβρουάριο και δείχνει να έχει ελάχιστη ή καθόλου εµπειρία στην ακαδηµαϊκή διακυβέρνηση. Ο νέος κοσµήτορας ήρθε µόλις αυτόν τον µήνα. Εν ολίγοις, οι βασικοί επικεφαλής στερούνται θεσµικής µνήµης και δεν έχουν ιδιαίτερη γνώση του πανεπιστηµίου. Ακόµη χειρότερα, δίνουν τη σαφή εντύπωση ότι θεωρούν τους εαυτούς τους υπευθύνους για την επίλυση προβληµάτων, ενώ αντιµετωπίζουν το ίδρυµα του οποίου ηγούνται ως µια συλλογή προβληµάτων. Στην πραγµατικότητα, το Κολούµπια είναι κάτι περισσότερο από ένα σύνολο προβληµάτων: φιλοξενεί σκεπτόµενους καθηγητές και φοιτητές.

Παρασκευή 19 Απριλίου, απόγευµα

Ενας φοιτητής µού λέει ότι ήταν τρελό να καλέσει την αστυνοµία. Ενας άλλος τροµάζει στη σκέψη ότι µπορεί να ξανάρθουν. Τα ίδια ακούω και από άλλους, διαφορετικών καταβολών, εθνικοτήτων και θρησκειών.

Σάββατο 20 Απριλίου, λίγο πριν από το µεσηµέρι

Η καθηµερινή µου ρουτίνα µε τους FT Weekend διακόπτεται από τη φασαρία που ακούγεται έξω. Μια µικρή φασαριόζικη οµάδα διαδηλωτών λίγο πιο πέρα από τη λαϊκή αγορά, εξω πανεπιστηµιακοί, είναι περιορισµένη έξω από την κλειδωµένη πύλη της 115ης οδού. Φωνάζουν φιλ ο παλαιστινιακά συνθήµατα και χτυπούν αυτοσχέδια κρουστά όργανα. Λυπάµαι τους αστυνοµικούς που πρέπει να στέκονται εκεί υποµένοντας τον εκκωφαντικό θόρυβο και τις βρισιές. Μπροστά τους, ένας µεγαλόσωµος άντρας τυλιγµένος µε µια ισραηλινή σηµαία περπατά προκλητικά πάνω-κάτω φωνάζοντας συνθήµατα στα µούτρα τους. Μεγάλο µέρος της ποµπώδους ρητορικής σχετικά µε το τι συµβαίνει στο Κολούµπια προέρχεται από την τρέλα που εκτυλίσσεται εδώ, έξω από τις πύλες. Αυτοί που βλέπετε στην τηλεόραση δεν είναι ως επί το πλείστον φοιτητές του Κολούµπια.

Μετά την εξωτερική βαβούρα, είναι αναζωογονητικά ήσυχα στην παν ε πι στη µ ιού πολ η. Βέβαια, οι διαµαρτυρόµενοι φοιτητές έχουν µετακινηθεί στη δυτική πλευρά του South Lawn και είναι τώρα αρκετές εκατοντάδες, µε σωρούς από κουβέρτες, αφού τους έχουν απαγορευτεί οι σκηνές. ∆εκάδες συνθήµατα γραµµένα στο χέρι έχουν πέσει στο γρασίδι – ρίχνω µια προσεκτική µατιά και κανένα από αυτά δεν µου φαίνεται προσβλητικό. Πέφτω πάνω σε ένα συνάδελφο, έναν κοινωνιολόγο που µέχρι πρόσφατα ήταν ανώτερος διοικητικός υπάλληλος. ∆εν είναι ταραχοποιός, αλλά πιστεύει ότι η πρόεδρος Σαφίκ έκανε σοβαρά λάθη στη συζήτηση που είχε για µεµονωµένα µέλη του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού. Θα γίνει µια µεγάλη συγκέντρωση στα σκαλιά της Low Library, τη ∆ευτέρα, για να ζητηθεί η επιστροφή στις βασικές αρχές της ακαδηµαϊκής διακυβέρνησης.

Στην Μπρόντγουεϊ, ένας γνωστός µου προπτυχιακός φοιτητής, από τις µεσοδυτικές πολιτείες, µου εκφράζει τι πιστεύει για όλα αυτά. Συλλογίζεται για λίγο. «Αισθάνοµαι ότι είναι µια σηµαντική στιγµή», λέει. «Πιθανότατα δεν θα οδηγήσει σε αλλαγή, αλλά µπορεί και ναι». Του αρέσει η αλληλεγγύη των φοιτητών που κατασκηνώνουν στο γρασίδι, η µείξη θρησκειών και απόψεων. Τέτοιοι φοιτητές µού δίνουν ελπίδα.

Ο αντισηµιτισµός είναι µια έννοια ιδιαίτερα φορτισµένη και βαθιά αδιαφανής, µε τους µελετητές να έχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά µε τον ορισµό και τη χρήση του. Ας ξεκινήσουµε, λοιπόν, µε έναν απλό ορισµό: προκατάληψη κατά των Εβραίων. Αυτή υπάρχει εδώ και αιώνες και χωρίς αµφιβολία συναντάται και στις παν ε πι στη µι ου πόλεις. Τα πραγµατικά ερωτήµατα είναι: σε ποιο βαθµό και µε ποιες συνέπειες; Οι δια µαρτυρίες στην πανεπιστηµιούπολη στρέφονται κατά της ισραηλινής πολιτικής. Το επιχείρηµα ότι οποιαδήποτε κριτική στο Ισραήλ ισοδυναµεί µε αντισηµιτισµό είναι απλά λανθασµένο.

Στην πραγµατικότητα, δεν έχω συναντήσει περιπτώσεις που θα χαρακτήριζα απερίφραστα αντισηµιτικές, παρά κριτικές προς το Ισραήλ, µεταξύ των διαδηλωτών. Οµως, το όριο µεταξύ των δύο είναι ακριβώς αυτό για το οποίο υπάρχει διαφωνία αυτή τη στιγµή και δεν αποκλείεται να έχει ξεπεραστεί. Αν και τα πανεπιστήµια έχουν επαγρυπνήσει τα τελευταία χρόνια για την προστασία των ευαισθησιών των φοιτητών, κάποιοι από όσους υποστηρίζουν το Ισραήλ πιστεύουν ότι τα συναισθήµατά τους αγνοούνται. Γνωρίζω µε βεβαιότητα ότι Ισραηλινοί φοιτητές –κάποιοι από τους οποίους δείχνουν κατανόηση στους διαδηλωτές– έχουν γίνει αποδέκτες βιτριολικών χαρακτηρισµών τους τελευταίους µήνες. Θεωρώ ολέθρια και παράλογη την πρακτική της στοχοποίησης ατόµων, για πολιτική καταδίκη, µε βάση την εθνικότητά τους.

Πιθανόν ήταν το ίδιο δυσάρεστο να είσαι Αµερικανός στις αγγλικές 

πανεπιστηµιουπόλεις κατά τη διάρκεια του πολέµου του Βιετνάµ ή, εν προκειµένω, Ρώσος φοιτητής στο Κολούµπια την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2022. ∆εν ξέρω ποια είναι η λύση, αλλά είµαι βέβαιος ότι θα έρθει µέσω της εκπαίδευσης και των επιχειρηµάτων και όχι µέσω απαγορεύσεων, πολιτικών παρεµβάσεων και αστυνοµικών ενεργειών. Αποτελεί πράγµατι συνιστώσα ενός ευρύτερου προβλήµατος, που αφορά τον πολιτικό διάλογο σε µια κοινωνία που κατακερµατίζεται σε φατρίες και καταφεύγει σε απλοϊκές συµµαχίες, και στη χωρίς κόστος εξύβριση µέσα από τις πλατφόρµες των µέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Μια παραγνωρισµένη πτυχή των όσων συµβαίνουν στην πανεπιστη- 

µιούπολη είναι ότι οι εβραϊκές απόψεις µεταξύ των φοιτητών µας είναι πιο ποικίλες από ό,τι αντιλαµβάνεται ο κόσµος. Είχα µια συζήτηση µε έναν προπτυχιακό φοιτητή από το Εβραϊκό Θεολογικό Σεµινάριο ο οποίος είναι παθιασµένος µε την Ιστορία. Μου έλεγε ότι έχει κάποια συµπάθεια για τους διαδηλωτές του πανεπιστηµίου και πιστεύει πως δεν υπήρχε λόγος να κληθεί η αστυνοµία – σε αντίθεση µε τους γονείς του, µε τους οποίους διαφωνεί για τέτοια θέµατα, θέλει να αναγνωρίσει το µέγεθος των παλαιστινιακών δεινών. Και πρόκειται για κάποιον που ανυποµονεί να βρεθεί στο Ισραήλ αυτό το καλοκαίρι.

Βλέπω σε αυτόν µια νεότερη γενιά Αµερικανών Εβραίων, οι οποίοι διατηρούν µια προσήλωση στο Ισραήλ, αλλά είναι πιο ανοιχτά επικριτικοί απέναντί του απ’ ό,τι οι γονείς τους. Οι µεγαλύτεροι τείνουν να συνδέουν άµεσα την καφίγια µε την τροµοκρατία, ενώ πολλοί νεότεροι τη βλέπουν σαν κάτι που φορούν οι συµµαθητές τους. Οι δηµοσκοπήσεις δείχνουν ότι στον αµερικανικό εβραϊσµό υπάρχει ένα χάσµα γενεών για το ζήτηµα του Ισραήλ, το οποίο σίγουρα επιδεινώνεται από τις ενέργειες της σηµερινής ισραηλινής κυβέρνησης.

Ενα από τα πράγµατα που αγαπώ στους φοιτητές του Κολούµπια είναι ότι νοιάζονται. Αυτοί οι φοιτητές, µε διαφορετικές καταβολές, που υποστηρίζουν τους Παλαιστινίους, δεν κάνουν µήπως αυτό που τους έχουµε µάθει να κάνουν; Εµείς δεν τους διδάξαµε το Ολοκαύτωµα και το «Ποτέ ξανά»; Είναι άραγε περίεργο που πολλοί από αυτούς καταλήγουν στο συµπέρασµα ότι πρέπει να παραµείνουν σε επαγρύπνηση απέναντι στη γενοκτονία και να µιλήσουν ενεργά και να πάρουν θέση αντί να παραµείνουν παθητικοί θεατές όταν θεωρούν ότι συµβαίνει; Καλώς ή κακώς, η γενιά τους βλέπει τα ζητήµατα δικαιοσύνης στο εσωτερικό και στο εξωτερικό ως αλληλένδετα. Ορισµένοι µπορεί να θεωρούν τους διαδηλωτές εξοργιστικούς, µισαλλόδοξους και υπερόπτες όσον αφορά τις πεποιθήσεις τους. Ωστόσο, σίγουρα δεν είναι, αυτές τις ηµέρες, βίαιοι.

Κυριακή 21 Απριλίου

Ενας αστυνοµικός διοικητής φέρεται να είπε σε έναν από τους θυρωρούς στη λεωφόρο Riverside Drive: «∆εν πρόκειται να το συνεχίσουµε αυτό». Μου θυµίζει αυτό που είπε ο επικεφαλής περιπολίας της αστυνοµίας της Νέας Υόρκης, Τζον Τσελ, στη συνέντευξη Τύπου ύστερα από τις συλλήψεις των φοιτητών: «Για να δώσουµε το πλαίσιο, οι φοιτητές που συνελήφθησαν ήταν ειρηνικοί, δεν προέβαλαν καµία αντίσταση και έλεγαν αυτό που ήθελαν να πουν µε ειρηνικό τρόπο».

Σε αντίθεση µε τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης ή τους πολιτικούς, η αστυνοµία τονίζει συνεχώς τον ειρηνικό χαρακτήρα των όσων συνέβαιναν µέσα στην πανεπιστηµιούπολη. Σε µια απρογραµµάτιστη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε η αστυνοµία της Νέας Υόρκης, στο τέρµα της 116ης οδού, ένας δηµοσιογράφος ρώτησε για τους φοιτητές που ετοιµάζονται για τον εορτασµό του Σεντέρ, τώρα που ξεκινάει το Πεσάχ: «Ποια είναι η κατάσταση γενικά; Υπήρξαν απειλές κατά της 

πανεπιστηµιούπολης ενόψει της επερχόµενης εορτής;». Στην ερώτηση απάντησε ο εκπρόσωπος Τύπου της αστυνοµίας της Νέας Υόρκης, Ταρίκ Σέπαρντ: «∆εν υπήρξαν σοβαρές απειλές εναντίον οποιασδήποτε συγκεκριµένης οµάδας ή ατόµου που να προέρχονται από αυτή τη διαµαρτυρία ή οποιαδήποτε άλλη».

∆ευτέρα 22 Απριλίου, 1.14 π.µ.

Ενα µήνυµα ηλεκτρονικού ταχυδροµείου από την πρόεδρο Σαφίκ, το πρώτο µετά το ξέσπασµα της κρίσης, µας ενηµερώνει ότι τα µαθήµατα θα πραγµατοποιηθούν διαδικτυακά σήµερα. Το µάθηµά µου θα ξεκινήσει σε λίγες ώρες και αποφασίζω να αγνοήσω το µήνυµα. Οι φοιτητές µου και εγώ είχαµε ήδη συµφωνήσει να διεξαχθεί το µάθηµα στο διαµέρισµά µου και, ούτως ή άλλως, δεν µου αρέσει να µου λένε πότε και πώς να διδάσκω, χωρίς σοβαρό λόγο. Κατά τη διάρκεια των περιορισµών της COVID, συνέχισα να πραγµατοποιώ µαθήµατα διά ζώσης, επειδή οι ξένοι φοιτητές τα χρειάζονταν για τη βίζα τους. Εκτοτε, έχω αναπτύξει ένα ισχυρό αίσθηµα προστασίας προς την πανεπιστηµιούπολη και τους φοιτητές µου. Η φροντίδα που οι συνάδελφοί µου κι εγώ µπορούµε να δείξουµε στους φοιτητές µας είναι µέρος της αποστολής µας ως καθηγητών. Η διακοπή των πάντων έρχεται σε αντίθεση µε τη φυσική µου κλίση. Οσον αφορά τη µάθηση, είναι πάντα καλύτερο να βρισκόµαστε πρόσωπο µε πρόσωπο.

Ενας φίλος µού στέλνει µια ασπρόµαυρη φωτογραφία από το 1968: τραβηγµένη στο Πανεπιστήµιο του Σάσεξ στο Ηνωµένο Βασίλειο, δείχνει την κατάληψη ενός κτιρίου της πανεπιστηµιούπολης. Μια αφίσα του Μάο κρέµεται από πάνω µέχρι κάτω και µια πινακίδα γράφει: «Σταµατήστε κάθε σύνδεση µε τον αµερικανικό στρατό». Στις σκάλες, υπάρχει πλήθος φοιτητών. Ανάµεσά τους, µε κοστούµι και γραβάτα, στέκεται ο αντιπρύτανης, Ασα Μπριγκς, ο οποίος διαφωνεί µαζί τους και συζητά τα παγκόσµια ζητήµατα. Χωρίς να αφήνεται σε ροµαντικές ιδεοληψίες, πάλεψε σθεναρά για να επηρεάσει την κοινή γνώµη, µια πρόκληση που θεώρησε ακόµη πιο περίπλοκη λόγω της προτίµησης των µέσων ενηµέρωσης στις αφηγήσεις περί συγκρούσεων στην παν ε πι στη µ ιού πολ η και του γεγονότος ότι –όπως το έθεσε– ορισµένες από τις απόψεις που εκφράζονται σε κάθε πανεπιστήµιο είναι βέβαιο ότι «θα προσβάλουν εκείνους που είναι στενόµυαλοι».

∆ευτέρα 22 Απριλίου, 1.30 µ.µ.

Ενώνοµαι µε τους συναδέλφους που κατευθύνονται προς την 

πανεπιστηµιούπολη. Είµαστε τόσο πολλοί, που χρειάζεται να κάνουµε ουρά για να µπούµε από την πύλη της 117ης οδού. Ενώ περιµένουµε, ένας άνδρας περνάει κολλώντας τη φωτογραφική µηχανή του στα πρόσωπά µας, υποθέτοντας ότι υποστηρίζουµε τη Χαµάς. Μόλις µπαίνω µέσα, εντάσσοµαι στο πλήθος των καθηγητών που έχουν συγκεντρωθεί στα σκαλιά – αρκετές εκατοντάδες φοιτητές βρίσκονται από κάτω. Μαζί ακούµε τους οµιλητές. Ενας από αυτούς θέτει µια ερώτηση που µε αγγίζει: Γιατί η πρόεδρος του πανεπιστηµίου µας δεν κατάφερε να µεταδώσει την υπερηφάνεια που νιώθουµε για το πανεπιστήµιο και τους φοιτητές µας;

Πηγή: The Financial Times, Mark Mazower, The week that shook Columbia, 27.04.2024, Used under license from the Financial Times.

∆ΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

Κυριακή 28 Απριλίου, 11.30 π.µ.

Ανεβαίνω την 116η οδό προς την παν ε πι στη µ ιού πολ η. Επικρατεί ησυχία, σαν να µη συνέβησαν ποτέ οι διαµαρτυρίες της προηγούµενης εβδοµάδας. ∆εν υπάρχουν περιπολικά. Κάποιοι δηµοσιογράφοι πιάνουν πόστο στη διαχωριστική νησίδα της Μπρόντγουεϊ. Εξω από τις πύλες βρίσκεται µια µικρή οµάδα ορθόδοξων Εβραίων, µε γούνινα καπέλα. Κρατούν πλακάτ που καταγγέλλουν τον σιωνισµό. Ενα τηλεοπτικό συνεργείο παίρνει συνέντευξη σε έναν από αυτούς. Μόνο στη Νέα Υόρκη.

∆ευτέρα 29 Απριλίου, 2 µ.µ.

Μπαίνω από την πύλη της 117ης οδού για το τελευταίο µάθηµα του εξαµήνου. Η παν ε πι στη µ ιού πολ η είναι ήσυχη. Συναντάς αποφοίτους µε την τήβεννο ή άλλους που κάνουν ηλιοθεραπεία κάτω από τα δέντρα. Ενας σωµατώδης άντρας της Allied Universal Security Services βγαίνει από τη Low Library. Αυτό µοιάζει κακός οιωνός. ∆ιαβάζουµε την υπέροχη «Ζωή του Ανρί Μπρυλάρ» του Σταντάλ. Υστερα, περιπλανιέµαι, κατηφορίζοντας τα σκαλιά της Low Library. Η διοίκηση του πανεπιστηµίου έχει απευθύνει τελεσίγραφο στους φοιτητές: Αποµακρυνθείτε από το γκαζόν µέχρι τις 2 το µεσηµέρι, διαφορετικά κινδυνεύετε µε αποβολή ή και χειρότερα.

Υπάρχει µεγάλη αγωνία και περιέργεια για το τι θα συµβεί.

Πίσω από την κατασκήνωση, ένα πλήθος ακούει ένα φοιτητή µε σορτσάκι και καφίγια που βρίσκεται σκαρφαλωµένος στο ηλιακό ρολόι. Κάνω κύκλο γύρω από το γκαζόν για να φτάσω στη βιβλιοθήκη, που βρίσκεται απέναντι. Εξω από την είσοδο της κατασκήνωσης, βρίσκονται συνάδελφοί µου µε αντανακλαστικά γιλέκα που έχουν έρθει για να προστατεύσουν τους διαδηλωτές σε περίπτωση επέµβασης της αστυνοµίας.

∆ευτέρα 29 Απριλίου, 4.45 µ.µ.

Η προθεσµία των 2 µ.µ. έχει παρέλθει χωρίς επεισόδια. Επιστρέφω στην πανεπιστηµιούπολη για µια συζήτηση σχετικά µε τις διαδηλώσεις του 1968. Το Τµήµα Ιστορίας την έχει προγραµµατίσει εδώ και µήνες. Εχουµε συνείδηση του απίστευτου παραλληλισµού µε αυτό που συµβαίνει τώρα. Τι µαθαίνω; Πρώτον, οι µνήµες του ’68 στοιχειώνουν ακόµη το Κολούµπια. ∆εύτερον, οι φοιτητές είχαν δίκιο στα µεγάλα ζητήµατα. Τρίτον, οι διαµαρτυρίες ενίσχυσαν τη ∆εξιά σε εθνικό επίπεδο και υπονόµευσαν τους ∆ηµοκρατικούς. Και τέταρτον, η ∆εξιά στις ΗΠΑ, σήµερα, είναι πιο ακραία από τότε και επιθυµεί έναν πολιτιστικό πόλεµο.

Αφού τελειώνουµε, διαπιστώνω ότι η κατασκήνωση είναι ακόµη εκεί. ∆εκάδες µικροσκοπικές ισραηλινές σηµαίες έχουν φυτρώσει στο γκαζόν του κέντρου της πανεπιστηµιούπολης, και, σε έναν πέτρινο τοίχο, έχουν τοποθετηθεί φωτογραφίες των οµήρων που κρατούνται από τη Χαµάς. Υπάρχει ακόµη κόσµος που περιφέρεται γύρω από την κατασκήνωση, αλλά κάποιοι φοιτητές αρχίζουν να µαζεύουν τα πράγµατά τους και να φεύγουν.

Τρίτη 30 Απριλίου, 4.45 π.µ.

Ξυπνάω και πληροφορούµαι ότι διαδηλωτές έχουν καταλάβει το κτίριο Χάµιλτον. Ενας φίλος στέλνει πλάνα όπου φαίνονται µαυροντυµένες φιγούρες να µπαίνουν στην πανεπιστηµιούπολη απ ότο παράθυρο ενός κοιτώνα στην 114η οδό. Από όσα έχω δει και ακούσει στην 

πανεπιστηµιούπολη, η πλειονότητα των φοιτητών και των καθηγητών εδώ δεν βλέπει κάτι κακό σε µια ειρηνική διαµαρτυρία στο γκαζόν, όσο άβολη και αν κρίνεται. Λιγότεροι είναι εκείνοι που υποστηρίζουν την κατάληψη ενός κτιρίου, την αναστάτωση που προκαλεί αυτό και τον βίαιο τρόπο µε τον οποίο συνέβη. Εκτιµώ πως θα κληθεί ξανά η αστυνοµία.

Τρίτη 30 Απριλίου, 3 µ.µ.

Συναντιόµαστε εκτός πανεπιστηµιούπολης για τις παρουσιάσεις των φοιτητών για το τέλος του εξαµήνου. Είναι το καλύτερο που µπορούµε να κάνουµε, καθώς η πανεπιστηµιούπολη είναι αποκλεισµένη. Κάποιοι παρουσιάζουν τις εργασίες τους σε έναν κήπο κάτω από µια κερασιά. Είναι µια υπέροχη µέρα. Οι φωνές τους, όµως, πνίγονται από τον ήχο των ελικοπτέρων πάνω από το κεφάλι µας.

Τρίτη 30 Απριλίου, 7.45 µ.µ.

Επιστρέφοντας από το κέντρο της πόλης, βγαίνω από τον σταθµό του µετρό της 110ης οδού και διαπιστώνω ότι η αστυνοµία έχει αποκλείσει την Μπρόντγουεϊ. Αστυνοµικοί, ευγενικοί και χαλαροί, στέκονται σε κάθε διασταύρωση. Είναι µια ζεστή βραδιά, σαν καλοκαιρινή. ∆εκάδες φοιτητές τριγυρνούν εκεί γύρω, πολλοί από αυτούς αποκλεισµένοι από τους κοιτώνες τους. Κάποιοι στέκονται και φωνάζουν συνθήµατα. Η 116η οδός είναι κλειστή και κανείς δεν µπορεί να µπει στην πανεπιστηµιούπολης.

Στέκοµαι στο τέρµα της 115ης οδού, µαζί µε πολλούς άλλους, σε ένα µεταλλικό οδόφραγµα προσπαθώντας να δω µέσα από τις πύλες που βρίσκονται απέναντι. Στην Μπρόντγουεϊ, έχει διακοπεί η κυκλοφορία. Τα τρένα δεν σταµατούν στην 116η οδό. Νοµίζω ότι ακούω τα συνθήµατα των διαδηλωτών που βρίσκονται µέσα, αλλά δεν είµαι σίγουρος. Ενας αστυνοµικός λέει σε έναν άλλον: «∆εν πάµε [µέσα] ακόµη. Περιµένουµε κάποιον από το κολέγιο». Είναι φανερό ότι ετοιµάζεται κάποια επιχείρηση, προφανώς για να εκκενωθεί το κτίριο Χάµιλτον. 

Οι περισσότεροι από τους φοιτητές µε τους οποίους µιλάω λένε ότι εκεί ξεπεράστηκε ένα όριο. Είναι όµως ενδιαφέρον ότι δεν κατηγορούν ιδιαίτερα όσους βρίσκονται µέσα – όλοι είναι αναστατωµένοι που βλέπουν το πανεπιστήµιο να γίνεται για δεύτερη φορά τόπος αστυνοµικής επιχείρησης και κανείς µε τον οποίο µιλάω δεν έχει να πει καλή κουβέντα για την ηγεσία του πανεπιστηµίου. Για την ακρίβεια, ούτε καν η αστυνοµία. Ενας από αυτούς λέει σε ένα φίλο µου: «Είναι µόνο καµιά εικοσαριά εκεί µέσα». Σαν να θέλει να πει, προς τι όλη αυτή η φασαρία.

Τρίτη 30 Απριλίου, 9.30 µ.µ.

Πρωτοφανείς σκηνές εκτυλίσσονται στις οθόνες µας. Η πανεπιστηµιού- πολη κλείνει. Οι κάµερες δείχνουν µια οµάδα αστυνοµικών να εισέρχεται στον δεύτερο όροφο του κτιρίου Χάµιλτον, από τη λεωφόρο Αµστερνταµ, µέσω µιας κινητής ράµπας. Υποθέτω ότι η µεγαλύτερη δύναµη µπαίνει, όπως την περασµένη εβδοµάδα, από τις πύλες της 114ης οδού. 

Οι επαγγελµατίες δηµοσιογράφοι δεν έχουν την παραµικρή ιδέα τι συµβαίνει. Η καλύτερη κάλυψη προέρχεται από τους φοιτητές της εφηµερίδας και του πανεπιστηµιακού ραδιοφωνικού σταθµού, τους οποίους όµως έχουν απειλήσει µε σύλληψη αν βρεθούν στην 

πανεπιστηµιούπολη. Γύρω από την πανεπιστηµιούπολη µεγάλα πλήθη στέκονται και παρακολουθούν. Ο κόσµος είναι πολύ αναστατωµένος. Σε µία ώρα, περίπου, τελειώνει η επιχείρηση και οι συλληφθέντες φοιτητές έχουν αποµακρυνθεί. Αρχίζει να βρέχει και οι δρόµοι ησυχάζουν.

Τετάρτη 1η Μαΐου, 10.30 π.µ.

Είναι ένα ήσυχο πρωινό χωρίς συνθήµατα και χωρίς ελικόπτερα από πάνω µας. Μας ενηµερώνουν ότι πρέπει όλοι να µείνουµε εκτός παν ε πι στη µ ιού πολ η ς σήµερα. Κάνω τις δουλειές µου µέσω Zoom. Οι φοιτητές είναι έξαλλοι και αρκετοί είναι βαθιά αναστατωµένοι. Ενας µού λέει ότι αισθάνονται πως οι καθηγητές τους ήταν στο πλευρό τους, αλλά οι διοικητικοί υπάλληλοι εναντίον τους. Μια φοιτήτρια νιώθει ενοχές που δεν ήταν µαζί µε τους διαδηλωτές. Ενας άλλος αναρωτιέται πώς µπόρεσαν να απαγορεύσουν την πρόσβαση στη βιβλιοθήκη όταν όλοι υποτίθεται ότι θα έγραφαν τις εργασίες του εξαµήνου τους. ∆εν έχω συναντήσει ακόµη φοιτητή που να έχει να πει µια καλή κουβέντα για την ηγεσία του πανεπιστηµίου.

Τετάρτη 1η Μαΐου, 11.12 π.µ.

Η πρόεδρος του πανεπιστηµίου, Μινούς Σαφίκ, στέλνει ένα µήνυµα ηλεκτρονικού ταχυδροµείου στο οποίο εξηγεί γιατί κάλεσε την αστυνοµία και ότι προσβλέπει σε µια εποχή όπου, σύµφωνα µε τα λόγια της, το Κολούµπια θα µπορεί να πρωτοστατήσει σε ένα νέο πνεύµα που «θα µας κάνει το επίκεντρο, όχι µόνο διαµαρτυριών, αλλά και λύσεων στα προβλήµατα του κόσµου». Μα, αυτό δεν πιστεύουν οι διαδηλωτές φοιτητές ότι κάνουν; Οτι λύνουν ένα παγκόσµιο πρόβληµα; Στην Μπρόντγουεϊ, η αστυνοµία φυλάει κάθε είσοδο. Κανείς δεν µπαίνει, ούτε βγαίνει. Η πανεπιστηµιούπολη είναι απόκοσµα άδεια. Ο µόνος ήχος που ακούγεται είναι από τους εργάτες που στήνουν τις τέντες για την τελετή αποφοίτησης. Τα πανεπιστήµια υποτίθεται ότι είναι χώροι µάθησης. Αναρωτιέµαι, η πρόεδρός µας τι έχει µάθει;

Οι διαµαρτυρίες στην πανεπιστηµιούπολη στρέφονται κατά της ισραηλινής πολιτικής. Το επιχείρηµα ότι οποιαδήποτε κριτική στο Ισραήλ ισοδυναµεί µε αντισηµιτισµό είναι απλά λανθασµένο.

Γνωρίζω µε βεβαιότητα ότι Ισραηλινοί φοιτητές – κάποιοι από τους οποίους δείχνουν κατανόηση στους διαδηλωτές– έχουν γίνει αποδέκτες βιτριολικών χαρακτηρισµών τους τελευταίους µήνες. Θεωρώ ολέθρια και παράλογη την πρακτική της στοχοποίησης ατόµων, για πολιτική καταδίκη, µε βάση την εθνικότητά τους.

Ενα από τα πράγµατα που αγαπώ στους φοιτητές του Κολούµπια είναι ότι νοιάζονται. Αυτοί οι φοιτητές, µε διαφορετικές καταβολές, που υποστηρίζουν τους Παλαιστινίους, δεν κάνουν µήπως αυτό που τους έχουµε µάθει να κάνουν; Εµείς δεν τους διδάξαµε το Ολοκαύτωµα και το «Ποτέ ξανά»;

Εχουµε συνείδηση του απίστευτου παραλληλισµού του 1968 µε αυτό που συµβαίνει τώρα. Τι µαθαίνω; Πρώτον, οι µνήµες του ’68 στοιχειώνουν ακόµη το Κολούµπια. ∆εύτερον, οι φοιτητές είχαν δίκιο στα µεγάλα ζητήµατα. Τρίτον, οι διαµαρτυρίες ενίσχυσαν τη ∆εξιά σε εθνικό επίπεδο και υπονόµευσαν τους ∆ηµοκρατικούς. Και τέταρτον, η ∆εξιά στις ΗΠΑ, σήµερα, είναι πιο ακραία από τότε και επιθυµεί έναν πολιτιστικό πόλεµο.

....από "ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ"

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 04-05/04/24

Οι φοιτητές του Κολούμπια ζητούν πώληση των μετοχών εταιρειών που συνδέονται με το Ισραήλ, αλλά κάτι τέτοιο θα είχε μηδενικό οικονομικό αντίκρισμα - Τι διδάσκει η αντίστοιχη εκστρατεία για τον άνθρακα

Οι διαμαρτυρόμενοι φοιτητές του Κολούμπια ζητούν από το πανεπιστήμιο να πουλήσει τις επενδύσεις του σε εταιρείες που συνδέονται με το Ισραήλ. Το αίτημά τους φαντάζει χρηματοοικονομικό, αλλά στον βαθμό που τα χρήματα θα έκαναν κάποια διαφορά – όχι μεγάλη – θα βρίσκονταν οι ίδιοι σε χειρότερη θέση και οι φίλοι του Ισραήλ σε καλύτερη.

Η εκστρατεία υπέρ της αποεπένδυσης, μαζί με το αίτημα των φοιτητών για τη διακοπή των ακαδημαϊκών δεσμών με τα ισραηλινά πανεπιστήμια, μπορεί μόνο να επιτύχει στο να απομονώσει πολιτισμικά το Ισραήλ. Δεν μπορεί να λειτουργήσει από οικονομική άποψη, συνεπώς η μοναδική πιθανότητα επιτυχίας που έχει είναι μήπως οι Ισραηλινοί, απαυδισμένοι από το να τους φέρονται σαν να είναι οι κακοί, αποφασίσουν να πιέσουν την κυβέρνησή τους να αλλάξει κατεύθυνση.

Δεν θα επεκταθώ πολύ στην πολιτική διάσταση, παρά μόνο για να πω ότι ο παραλληλισμός που γίνεται συχνά με το μποϊκοτάζ του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική δεν είναι ακριβής. Εκείνο το μποϊκοτάζ διήρκεσε δεκαετίες, αφορώντας κυρίως καταναλωτές και όχι επενδυτές, και είχε σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις στις εξαγωγές της χώρας. Η διακοπή των ακαδημαϊκών σχέσεων με τη Νότια Αφρική δεν είχε, σύμφωνα με έρευνες, και τόσο σαφή αντίκτυπο όσο πιστεύουν οι φοιτητές σήμερα.

Αλλά οι οικονομικές επιπτώσεις, ή η έλλειψή τους, χρειάζονται διερεύνηση. Και υπάρχει ένας πολύ διδακτικός παραλληλισμός: οι άστοχες απαιτήσεις να σταματήσουν οι επενδύσεις σε εταιρείες ορυκτών καυσίμων προκειμένου να επιβραδυνθεί η κλιματική αλλαγή.

Οι οικολόγοι πιστεύουν πως αν τα πανεπιστήμια και άλλοι πουλήσουν τις μετοχές τους από εταιρείες άνθρακα και πετρελαίου, αυτό θα επηρεάσει την παραγωγή ορυκτών καυσίμων. Δεν την επηρέασε, και δεν θα την επηρεάσει, για τρεις λόγους που ισχύουν επίσης και στην περίπτωση του Ισραήλ.

Σταγόνα στον ωκεανό

Πρώτον, υπάρχει πάρα πολύ κεφάλαιο εκεί έξω. Τα κληροδοτήματα των πανεπιστημίων είναι μεγάλα (το Κολούμπια έχει $14 δισ.), αλλά αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό των κεφαλαίων που περιστρέφονται γύρω από τις μεγάλες εταιρείες. Η Microsoft και μόνο, της οποίας τις μετοχές οι φοιτητές απαιτούν από το πανεπιστήμιο να πουλήσει, αποτιμάται στα $3 τρισ.

Ακόμη και αν πολλά πανεπιστήμια πουλήσουν τις μετοχές τους, ο αντίκτυπος θα είναι αμελητέος. Υπάρχουν πολύ περισσότεροι άνθρωποι με τεράστιες περιουσίες που δεν ενδιαφέρονται για τυχόν δεσμούς με το Ισραήλ (ή το πετρέλαιο).

Οι επενδυτές που θα πουλήσουν για να διαμαρτυρηθούν κατά του Ισραήλ θα διαπιστώσουν ότι άλλοι επενδυτές είναι πρόθυμοι να αγοράσουν για καθαρά οικονομικούς λόγους. Και ορισμένοι υποστηρικτές του Ισραήλ με βαθιές τσέπες μπορεί να έχουν χρήματα να διαθέσουν, τα οποία ενδεχομένως θα είχαν γίνει διαφορετικά δωρεά προς κάποιο πανεπιστήμιο.

Ας δούμε την εκστρατεία για το κλίμα. Η πιο διαδεδομένη αποεπένδυση αφορά τις εταιρείες άνθρακα, που τα μεγάλα συνταξιοδοτικά ταμεία και κληροδοτήματα συμφώνησαν να αποκλείσουν και οι οποίες είναι σχεδόν καθολικά απαγορευμένες από τα ταμεία που πραγματοποιούν επενδύσεις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG).

Αλλά όταν ο κόσμος αποφάσισε ότι ήθελε περισσότερο άνθρακα, αφότου η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία οδήγησε σε ενεργειακές ελλείψεις, κανένας βαθμός αποφυγής από τους επενδυτές δεν κατάφερε να σταματήσει την απότομη άνοδο των μετοχών των εταιρειών άνθρακα.

Οι επενδυτές που επιθυμούν να σταματήσει η χρήση άνθρακα θα έπρεπε να είχαν πάψει οι ίδιοι να χρησιμοποιούν άνθρακα ή να είχαν πιέσει τις κυβερνήσεις νωρίτερα να απαγορεύσουν τη χρήση άνθρακα, όχι να προσπαθούν να επηρεάσουν με κάποιον τρόπο την παραγωγή αποφεύγοντας τις μετοχές εταιρειών άνθρακα.

Καμία επίδραση

Δεύτερον, οι μικροαλλαγές στις τιμές των μετοχών δεν έχουν καμία επίδραση στις εταιρικές επενδυτικές αποφάσεις. Είναι πολύ δύσκολο να εντοπίσουμε τις επιπτώσεις των επιτοκίων στις εταιρικές επενδύσεις, πόσω μάλλον των τιμών των μετοχών.

Ακόμη και αν υπήρχε κάποια οριακή επίδραση στην αποτίμηση της αξίας μιας εταιρείας από μια μαζική αποεπένδυση – και τα αποδεικτικά στοιχεία λένε ότι σε κάθε περίπτωση θα ήταν ελάχιστη ή καμία –, η επίδραση στις επενδυτικές αποφάσεις θα ήταν ακόμη πιο οριακή.

Είναι πολύ πιθανότερο το Ισραήλ να δυσκολευτεί να προσελκύσει κεφάλαια επειδή βρίσκεται σε πόλεμο, παρά επειδή οι τιμές των μετοχών των εταιρειών που έχουν επενδύσει στο Ισραήλ μειώθηκαν ελαφρώς λόγω της αποεπένδυσης.

Ακόμη και αν η πώληση των μετοχών τις καταστήσει φθηνότερες, το αποτέλεσμα θα ήταν αντιπαραγωγικό. Τα κέρδη των εταιρειών θα έμεναν ανεπηρέαστα, αφού καθορίζονται από τα κόστη και τα έσοδα. Eνα μποϊκοτάζ των προϊόντων τους θα είχε νόημα, αλλά ένα μποϊκοτάζ των μετοχών τους όχι.

Το να πωληθούν οι μετοχές φθηνά σε κάποιον άλλο απλώς αφήνει στον αγοραστή τους την κυριότητα των μελλοντικών κερδών σε τιμή-ευκαιρία. Το πανεπιστήμιο θα έχει λιγότερα χρήματα να ξοδέψει για τους φοιτητές του, ενώ όσοι είναι υπέρ του Ισραήλ, υπέρ του πετρελαίου ή απλώς υπέρ του κέρδους θα έχουν περισσότερα.

Στα χέρια των κυβερνήσεων

Τρίτον, οι εταιρείες που είναι πιο σημαντικές για τον ισραηλινό στρατό και για την παραγωγή ορυκτών καυσίμων ανήκουν σε κυβερνήσεις ή υποστηρίζονται από αυτές. Ακόμη και αν η αποεπένδυση λειτουργούσε σε άλλους τομείς, δεν θα λειτουργούσε εδώ.

Το Ισραήλ λαμβάνει τεράστια στρατιωτική βοήθεια από τις ΗΠΑ, χρηματοδοτούμενη από την κυβέρνηση. Τα όπλα θα συνεχίσουν να ρέουν προς το Ισραήλ ό,τι κι αν κάνουν οι ιδιώτες επενδυτές – μόνο το Κογκρέσο ή ο Λευκός Οίκος μπορούν να τα σταματήσουν.

Ομοίως, στη δημόσια συζήτηση για το κλίμα, οι 5 από τους 10 μεγαλύτερους πετρελαιοπαραγωγούς στον κόσμο ελέγχονται από τη Σαουδική Αραβία, την Κίνα, το Μεξικό και τη Βραζιλία και αντλούν πολύ περισσότερο πετρέλαιο απ’ όσο οι πέντε μεγαλύτερες ιδιωτικές εταιρείες των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Απλώς δεν είναι ευάλωτοι στις απειλές για αποεπένδυση.

Οι επενδυτές που επιθυμούν να σταματήσουν τη ροή όπλων προς το Ισραήλ ή την παραγωγή πετρελαίου πρέπει να στοχεύσουν προς τις κυβερνήσεις που μπορούν να επιβάλουν την αλλαγή. Στην περίπτωση του πετρελαίου, θα μπορούσαν επίσης να προσπαθήσουν να πείσουν τους χρήστες να μειώσουν την κατανάλωση – αλλά αυτό έχει μέχρι στιγμής αποτύχει.

Η παγκόσμια παραγωγή το τελευταίο τρίμηνο του περασμένου έτους ξεπέρασε το προηγούμενο ρεκόρ του 2018. Οι επενδυτές κυνηγούν λανθασμένο στόχο με λανθασμένο τρόπο και ελάχιστο αποτέλεσμα.

Η ειρωνεία με το Κολούμπια

Αποτελεί ειρωνεία το γεγονός ότι το Κολούμπια ήταν ένα από τα λίγα πανεπιστήμια που αναγνώρισαν την αναποτελεσματικότητα της αποεπένδυσης από τις μετοχές όσον αφορά το πετρέλαιο. Η κοινωνικά υπεύθυνη επιτροπή επενδύσεων του πανεπιστημίου τοποθετήθηκε κατά της πλήρους απαγόρευσης των μετοχών πετρελαϊκών εταιρειών πριν από τέσσερα χρόνια.

«Η αποεπένδυση δεν θα μειώσει ευθέως το κεφάλαιο που είναι διαθέσιμο στις εισηγμένες εταιρείες ορυκτών καυσίμων, ενώ θα μπορούσε ακόμη και να δώσει ώθηση στη μεταφορά της δραστηριότητας της εξόρυξης ορυκτών καυσίμων σε εθνικές και κρατικές εταιρείες που είναι πιο ρυπογόνες, λιγότερο διαφανείς, λιγότερο ευαίσθητες στις κοινωνικές πιέσεις και λιγότερο δεσμευμένες στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης» είπε η επιτροπή.

Στόχος είναι να καταφέρει να δεσμεύσει τις εταιρείες να ενθαρρύνουν τη στροφή στα καθαρά καύσιμα έως το 2050 και να σταματήσουν το λόμπινγκ κατά της επιστήμης για το κλίμα. Γι’ αυτό το πανεπιστήμιο πρέπει να είναι μέτοχος των συγκεκριμένων εταιρειών.

Οι φοιτητικές διαμαρτυρίες καθοδηγούν ενίοτε την ευρύτερη δημόσια συζήτηση. Αλλά ακόμη και αν το Κολούμπια είχε ενδώσει στο αίτημα για αποεπένδυση, θα είχε απλώς κάνει μια «δήλωση» χωρίς να επιτύχει τίποτε σημαντικό από οικονομική άποψη.

Τα σύννεφα στις διµερείς σχέσεις της Ελλάδας µε τα κράτη αυτής της περιοχής συγκεντρώνονται ξανά. Τα προβλήµατα που έχει αυτή τη στιγµή η Ελλάδα µε τους Βαλκάνιους γείτονές της δεν είναι, προφανώς, ικανά να ανατρέψουν µακροπρόθεσµες πολιτικές, αποτελούν ωστόσο τροχοπέδη, καθώς ανακόπτουν σ’ αυτή τη φάση τις προοπτικές βελτίωσης ή και εµβάθυνσης των σχέσεων µε κάποιες από αυτές τις χώρες. Σε κάθε περίπτωση το καλοκαίρι προβλέπεται να είναι στάσιµο, µε το φθινόπωρο να αποτελεί χρονικό ορόσηµο για τα επόµενα διπλωµατικά βήµατα.

 Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ"

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 04-05/05/24

ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΝΕ∆ΟΥ

Eπειτα από σειρά ετών σχετικής νηνεµίας προς την άµεση βόρεια γειτονία, ιδιαίτερα µετά τη Συµφωνία των Πρεσπών και το άνοιγµα της ευρωπαϊκής προοπτικής των δυτικών Βαλκανίων, τα σύννεφα στις διµερείς σχέσεις της Ελλάδας µε τα κράτη αυτής της περιοχής συγκεντρώνονται ξανά. Τα προβλήµατα που έχει αυτή τη στιγµή η Ελλάδα µε τους Βαλκάνιους γείτονές της δεν είναι, προφανώς, ικανά να ανατρέψουν µακροπρόθεσµες πολιτικές, αποτελούν ωστόσο τροχοπέδη, καθώς ανακόπτουν σ’ αυτή τη φάση τις προοπτικές βελτίωσης ή και εµβάθυνσης των σχέσεων µε κάποιες από αυτές τις χώρες. Σε κάθε περίπτωση το καλοκαίρι προβλέπεται να είναι στάσιµο, µε το φθινόπωρο να αποτελεί χρονικό ορόσηµο για τα επόµενα διπλωµατικά βήµατα.

1. Η κάλπη στη Β. Μακεδονία

Ως προς τις σχέσεις της Αθήνας µε τα Σκόπια και τα Τίρανα, το «δίδυµο» των υποψηφίων κρατών για ένταξη στην Ε.Ε., η επόµενη εβδοµάδα θα είναι κρίσιµη. Στη Βόρεια Μακεδονία διεξάγεται στις 8 Μαΐου ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών παράλληλα µε τις κοινοβουλευτικές. Εκτός απροόπτου θα επιβεβαιωθεί το προβάδισµα της εθνικίστριας υποψήφιας Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα, ενώ προβλέπεται και η επικράτηση του VMRO-DPMNE υπό τον Κρίστιαν Μίτσκοσκι στις κοινοβουλευτικές εκλογές. Τόσο η υποψήφια πρόεδρος όσο και ο υποψήφιος πρωθυπουργός του συγκεκριµένου κόµµατος έχουν προαναγγείλει ότι δεν προτίθενται να χρησιµοποιήσουν τη συνταγµατική ονοµασία της χώρας, ουσιαστικά προκαλώντας την Αθήνα να αντιδράσει. Μια τέτοια στάση θα υποχρεώσει την ελληνική πλευρά να καθυστερήσει περαιτέρω την εκκρεµούσα κύρωση των τριών µνηµονίων συνεργασίας (ζητήµατα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, στρατιωτικά και οικονοµικά) από τη Βουλή και, σε κάθε περίπτωση, να προχωρήσει στις απαραίτητες διπλωµατικές ενέργειες (διαβήµατα κ.λπ.). Στην Αθήνα, πάντως, τηρείται στάση αναµονής µέχρι να σχηµατιστεί η νέα κυβέρνηση.

2. Το παιχνίδι του Ράµα

Οι σχέσεις µε τα Τίρανα ακολουθούν τον τελευταίο χρόνο µια διαρκώς επιδεινούµενη τροχιά, κυρίως λόγω της εµµονής του πρωθυπουργού της Αλβανίας Εντι Ράµα να διαχειριστεί την υπόθεση του εκλεγµένου δηµάρχου Χειµάρρας και –πλέον– υποψηφίου ευρωβουλευτή µε τη Ν.∆. Φρέντη Μπελέρη ως προσωπικό στοίχηµα. Αποτέλεσµα ήταν, βεβαίως, η προαποφασισµένη καταδίκη του κ. Μπελέρη από το ειδικό δικαστήριο της Αλβανίας. Ο κ. Ράµα προγραµµατίζει να επισκεφθεί στις 12 Μαΐου την Αθήνα προκειµένου να µιλήσει σε συγκέντρωση Αλβανών µεταναστών και υποστηρικτών του, σε µια κίνηση η οποία αποτελεί προφανή απάντηση σε ό,τι ο ίδιος θεωρεί ως παρέµβαση στην εσωτερική πολιτική της χώρας του, δηλαδή την ανάδειξη του κ. Μπελέρη σε υποψήφιο ευρωβουλευτή της Ν.∆. Μέχρι πρότινος κάποιο επίσηµο αίτηµα επίσκεψης του κ. Ράµα στην Αθήνα δεν έχει διατυπωθεί και εκτιµάται ότι ο πρωθυπουργός της Αλβανίας, προκειµένου να αποφύγει πιθανές επιπλοκές, αν τελικά έλθει στην Αθήνα, θα το κάνει ιδιωτικώς. Από το υπουργείο Εξωτερικών, πάντως, µεταδόθηκε αρµοδίως στους συνεργάτες του κ. Ράµα ότι από τη στιγµή που η επίσκεψη αυτή δεν έχει επείγοντα χαρακτήρα, θα µπορούσε να πραγµατοποιηθεί και µετά τις ευρωεκλογές.

3. Τρικυµία στον Αρδα

Ζητήµατα υπάρχουν, ωστόσο, και µε τη Σόφια, κυρίως λόγω του διαφαινόµενου αδιεξόδου στις διαπραγµατεύσεις για τα νερά του Αρδα. Τον Ιούνιο λήγει η συµφωνία του 1964 Ελλάδας - Βουλγαρίας, βάσει της οποίας η Σόφια υποχρεούται να αποδεσµεύει κάποια ύδατα προς τον Aρδα, από τα οποία αρδεύονται αγροτικές εκτάσεις στον βόρειο Εβρο. Στο παζάρι της ανανέωσης της συµφωνίας οι Βούλγαροι ζητούν µεγαλύτερη και µονιµότερη πρόσβαση στο λιµάνι της Αλεξανδρούπολης και καλύτερη σιδηροδροµική σύνδεση. Το βασικότερο πρόβληµα σ’ αυτή την περίπτωση είναι ότι στις 9 Ιουνίου που λήγει η συµφωνία, στη Βουλγαρία διεξάγονται διπλές εκλογές, τόσο για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και για την ανάδειξη νέας κυβέρνησης. Μέχρι στιγµής τα τελευταία οκτώ χρόνια έχουν γίνει στη Βουλγαρία οκτώ εκλογικές αναµετρήσεις και ειδικά από το 2019 και µετά, το πλέον σταθερό χαρακτηριστικό των κυβερνήσεων που αναδεικνύονται είναι το µικρό προσδόκιµο βίου. Αν και εκτιµάται ότι µετά τις εκλογές µε κάποιον τρόπο θα βρεθεί συµφωνία, συνυπολογίζεται και το δυνητικό πολιτικό κόστος, καθώς αν η Βουλγαρία τηρήσει τις προθεσµίες κατά γράµµα τότε θα υπάρξει σοβαρό πρόβληµα άρδευσης στον βόρειο Εβρο. Σε κάθε περίπτωση οι σχέσεις µε τη Βουλγαρία είναι σε γενικές γραµµές λειτουργικές και δίχως άλλα σοβαρά ζητήµατα.

4. «Πάγος» για το Κόσοβο

Αντιθέτως, η Ελλάδα έχει βρεθεί σε δύσκολη θέση σε ό,τι αφορά τις σχέσεις µε τη Σερβία, κυρίως λόγω της θετικής εισήγησης της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής του Συµβουλίου της Ευρώπης στο αίτηµα ένταξης του Κοσόβου στον συγκεκριµένο οργανισµό. Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης έχει, βεβαίως, προεξοφλήσει την αρνητική στάση στην υπουργική σύνοδο του Συµβουλίου της Ευρώπης (16 και 17 Μαΐου στο Στρασβούργο). Ανεξαρτήτως της στάσης που κρατάει η Αθήνα, πάντως, φαίνεται ότι και άλλες µεγαλύτερες δυτικές χώρες του Συµβουλίου της Ευρώπης κινούνται προς µια κατεύθυνση µετάθεσης της απόφασης για το Κόσοβο σε επόµενη φάση. Το επόµενο κρίσιµο στοίχηµα για τις σχέσεις Αθήνας - Βελιγραδίου θα δοθεί όταν κατατεθεί προς ψήφιση από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ η ανακήρυξη της 11ης Ιουλίου ως Ηµέρα Μνήµης της Γενοκτονίας της Σρεµπρένιτσα (από τις σφαγές στο θύλακο το 1995). Η στάση που θα κρατήσει η Ελλάδα θα είναι, βεβαίως, ενδιαφέρουσα, ιδιαιτέρως καθώς ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς περιγράφει αυτή την πρωτοβουλία ως κινούµενη από τη Γερµανία προκειµένου να πλήξει ηθικά το Βελιγράδι. Προς το παρόν η ηµεροµηνία ψήφισης έχει µετατεθεί ήδη δύο φορές και ενδεχοµένως να έλθει ξανά την ερχόµενη εβδοµάδα.

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 04-05/05/24

Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΦΙΛΗ*

Η κατάσταση στα δυτικά Βαλκάνια είναι (και πάλι) ανησυχητική. Στο Κόσοβο οι εντάσεις ανάµεσα σε Αλβανοκοσοβάρους και Σέρβους είναι σχεδόν καθηµερινές, στη Βόρεια Μακεδονία αναµένεται να θριαµβεύσει το εθνικιστικό VMRO σε προεδρικές και βουλευτικές εκλογές και στη Βοσνία ο σερβικός θύλακος, που de facto έχει αποσχιστεί, φλερτάρει µε την οριστική αποχώρηση.

Πιο συγκεκριµένα,ξεκινώντας από το Κόσοβο, βρισκόµαστε ενώπιον αδιεξόδου. Ο πρωθυπουργός Κούρτι επενδύει στην ένταση µε τη Σερβία, καθυστερώντας την προώθηση της συµφωνίας των Βρυξελλών του 2013, βάσει της οποίας δίνονταν εγγυήσεις για την ασφάλεια και σχετική αυτονοµία σε 10 σερβικούς δήµους. Φοβούµενος ότι η ένωσή τους µπορεί να οδηγήσει µελλοντικά σε απόσχιση, δεν αντιδρά µε δικές του προτάσεις ούτε στα µοντέλα που έχουν αντιπροτείνει οι Ευρωπαίοι. Η δε ύπαρξη αρκετών παραστρατιωτικών οµάδων στο σερβικό κοµµάτι δεν µπορεί παρά να προβληµατίζει.

Απέναντι σ’ αυτή την κατάσταση, η Γερµανία έχει αναλάβει δύο πρωτοβουλίες, όχι απαραίτητα σε συνεννόηση µε άλλες ευρωπαϊκές δυνάµεις ή τις Ηνωµένες Πολιτείες. Οι κινήσεις του Βερολίνου δείχνουν βιασύνη, η οποία οφείλεται κυρίως στην ενδεχόµενη έλευση Τραµπ, ο οποίος στο παρελθόν είχε προτείνει την ανταλλαγή εδαφών ανάµεσα σε Σερβία και Κόσοβο, ένα σχέδιο που είχε προκαλέσει τεράστια ανησυχία στον γερµανικό παράγοντα. 

Αλλαγή συνόρων µε τη σφραγίδα της ∆ύσης στα εύθραυστα Βαλκάνια θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου, εκτιµούν οι Γερµανοί. Προκειµένου να µην υπάρχει πρόσφορο έδαφος για την επαναφορά µιας τέτοιας ιδέας, το Βερολίνο προσπαθεί να επιταχύνει µε αµφιλεγόµενο τρόπο τις εξελίξεις και πιο συγκεκριµένα την αναβάθµιση της διεθνούς θέσης του Κοσόβου στα υφιστάµενα σύνορά του. Παράλληλα, όµως, οι Γερµανοί κινούνται απερίσκεπτα στη δεδοµένη χρονική συγκυρία, προωθώντας ψήφισµα στον ΟΗΕ ώστε η σφαγή της Σρεµπρένιτσα να αναγνωριστεί ως διεθνής ηµέρα µνήµης την 11η Ιουλίου. 

Η γερµανική κινητικότητα δεν ρίχνει στα σκοινιά τον Βούτσιτς, αλλά οπωσδήποτε εντείνει την πίεση εις βάρος της Σερβίας και επαναφέρει µνήµες εµφυλίου και στοχοποίησης της Σερβίας, ενισχύοντας τους εθνικιστές. Από την άλλη, η αναζωπύρωση των εθνικισµών είναι κάτι που οπωσδήποτε δεν θέλει ο Μπάιντεν, ο οποίος προσπαθεί να κλείσει µέτωπα ενόψει των προεδρικών εκλογών.

Στη Βοσνία οι Σέρβοι, ο ηγέτης των οποίων, Ντόντικ, είναι στενός φίλος του Πούτιν, βρίσκονται µε το όπλο παρά πόδα, αποτελούν κράτος εν κράτει, έχουν πάψει να συµµετέχουν στους οµοσπονδιακούς θεσµούς και περιµένουν το κατάλληλο πρόσχηµα ή και την ευκαιρία για να οριστικοποιήσουν την απόσχισή τους από τη Βοσνία.

Στη Βόρεια Μακεδονία οι εθνικιστές αναλαµβάνουν, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, σε λίγες µέρες τα ηνία της χώρας, µε το αλβανικό στοιχείο ενδεχοµένως να είναι και πάλι ρυθµιστής σε επίπεδο κοινοβουλίου και κυβέρνησης. Το VMRO µάς έχει προϊδεάσει για την αµφισβήτηση της συµφωνίας των Πρεσπών, αν µη τι άλλο προφορικά και διακηρυκτικά. Η ψήφιση των εφαρµοστικών πρωτοκόλλων και η ενεργοποίηση των επιτροπών για τα σχολικά βιβλία, τα σήµατα και τις ονοµασίες προέλευσης, δεν θα αναχαίτιζε την προέλαση του VMRO ούτε θα µετρίαζε απαραιτήτως τις ακραίες θέσεις του, ωστόσο θα έστελνε ένα θετικό σήµα από πλευράς µας στις υπόλοιπες δυνάµεις της Βόρειας Μακεδονίας. 

Επίσης, θα έδινε την ευκαιρία για καλύτερη αµοιβαία κατανόηση και συµπράξεις, ενώ θα ήταν πολύ χρήσιµη η διεξαγωγή και καθιέρωση του Ανώτατου Συµβουλίου Συνεργασίας, µε συµφωνίες που θα καλλιεργούσαν θετικό κλίµα, θα προσέγγιζαν το τοπικό στοιχείο και θα άνοιγαν εν τέλει τον δρόµο για µεγαλύτερη επιρροή µας στη Βόρεια Μακεδονία. Πλέον, χωρίς κάποιο ουσιαστικό εργαλείο στα χέρια µας, θα πρέπει να επενδύσουµε στη χιλιοειπωµένη πρόθεσή µας να διευκολύνουµε την ενταξιακή διαδικασία των δυτικών Βαλκανίων, ενδεχοµένως κάνοντας τη διαφορά µε την προώθηση ενός οδικού χάρτη, µε συγκεκριµένες δεσµεύσεις και χρονοδιαγράµµατα τόσο για τις χώρες της περιοχής όσο και για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Θα µπορούσε αυτό το σχέδιο µε ελληνική σφραγίδα να παρουσιαζόταν από τον πρωθυπουργό σε µια µεγάλη βαλκανική περιοδεία, που σηµειωτέον δεν έχει κάνει µέχρι σήµερα. Στοίχηµα αποτελεί επίσης η σχέση µε τη νέα κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας, η οποία ουσιαστικά ξεκινάει από το µηδέν.

Μέσα σε όλα αυτά, η Αλβανία αποτελεί τη µεγαλύτερη πρόκληση για την ελληνική εξωτερική πολιτική στα Βαλκάνια. Η υπόθεση Μπελέρη έχει κακοφορµίσει και η πιθανή εκλογή του στο Ευρωκοινοβούλιο δίνει τη δυνατότητα στον Ράµα να επιβάλει στη Χειµάρρα τον δικό του εκλεκτό ως επόµενο δήµαρχο. Φοβούµαι ότι το συγκεκριµένο θέµα, όπως και γενικότερα αυτό της µεταχείρισης της ελληνικής µειονότητας, παραµένει, παρά τις προσπάθειές µας, διµερές και δεν έχει λάβει την ευρωπαϊκή διάσταση που επιθυµούµε. Ενώ υπάρχουν και κάποιοι πρόθυµοι εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης ηγέτες, οι οποίοι προσφέρουν στην αλβανική ηγεσία εγγυήσεις για αδιατάρακτη ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας. Ακόµη πιο επικίνδυνη είναι τυχόν εργαλειοποίηση από µεριάς Ράµα της αλβανικής κοινότητας που διαβιοί στην Ελλάδα.

Η ελληνική πλευρά πρέπει να αναπτύξει µια συγκροτηµένη στρατηγική για την περιοχή, µε χρονικό ορίζοντα πενταετίας και να καταστήσει κοινωνούς του πλάνου και του οράµατός της τόσο τους εταίρους της όσο και τις τοπικές ηγεσίες. Τα δυτικά Βαλκάνια χρειάζονται µια αντίστοιχη ατζέντα - διακήρυξη της Θεσσαλονίκης του 2003, προσαρµοσµένη στις πολύ πιο απαιτητικές συνθήκες του σήµερα. Η Ελλάδα δεν µπορεί να απουσιάζει από αυτή τη διαδικασία.

*Διευθυντής του Ινστιτούτου ∆ιεθνών Υποθέσεων (IGA) και καθηγητής του Αµερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΟΥ "ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ" Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΣΣΕΛΑΚΗ ΣΤΡΕΦΕΤΑΙ ΣΕ ΚΕΡΔΗ ΤΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΗ "ΓΑΛΑΖΙΑ ΑΤΖΕΝΤΑ" ΜΕ ΠΟΛΙΟΡΚΗΤΙΚΟ ΤΟΥ ΚΡΙΟ ΤΟΝ ΠΡΩΗΝ ΣΤΕΝΟ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ ΑΡΗ ΣΠΗΛΙΩΤΟΠΟΥΛΟ: "ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ"-ΟΡΟΣ ΜΕΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΒΙΩΣΗ, ΠΛΗΝ ΟΜΩΣ ΔΙΟΛΟΥ ΚΑΤΑΝΟΗΣΙΜΑ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΩΣ ΜΗ ΑΠΟΔΕΚΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΡΙΖΑ "ΤΟΥ", ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΟΝ ΘΕΛΕΙ ΠΑΡΑ ΩΣ ΟΧΗΜΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΤΟΥ ΤΥΧΟΔΙΚΩΚΤΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ...Η "ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ" ΩΣ ΚΥΡΙΑΡΧΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΟΛΟ ΚΑΙ ΦΘΙΝΕΙ...

Από "ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ"

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 04-05/05/24

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 04-05/05/24

...από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ"

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 04-05/05/24

ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΑΝΤΖΟΛΕΤΟΥ

Τα θερµά λόγια του Στέφανου Κασσελάκη για τη Ζωή Κωνσταντοπούλου, όσον αφορά την εκπροσώπηση που έχει προσφέρει σε οικογένειες των θυµάτων των Τεµπών και την παρουσία της στη Βουλή για τη συγκεκριµένη υπόθεση, γεννούν το εύλογο ερώτηµα: «Υπάρχει “Ζωή” στον ΣΥΡΙΖΑ µετά τις ευρωεκλογές;». Πληροφορίες της «Κ» µιλούν και για συγχαρητήριο τηλεφώνηµα που δέχτηκε η επικεφαλής της Πλεύσης Ελευθερίας από τον Στέφανο Κασσελάκη για τη στάση της κατά την πρόταση δυσπιστίας απέναντι στον Κώστα Καραµανλή στα τέλη Μαρτίου.

Το φλερτ στην πραγµατική ζωή είναι µια διαδικασία που δεν µπορεί να διαιωνίζεται. Εχει αρχή, µέση και τέλος. Στην πολιτική αυτός ο κανόνας δεν ισχύει. ∆ύο κόµµατα µπορεί να ρίχνουν «λοξές µατιές» και τελικά να έρθουν κοντά ακόµη και έπειτα από έναν πλήρη κυβερνητικό κύκλο. Και ας έχουν ακουστεί βαριές κουβέντες ενδιάµεσα. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου έχει επιµείνει στον µοναχικό δρόµο παρά τα καλέσµατα που είχε προεκλογικά για συνένωση των δυνάµεων της Αριστεράς απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ. Και δικαιώθηκε. ∆εν ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του Στέφανου Κασσελάκη να βρεθεί στο συνέδριο του Φεβρουαρίου µιλώντας για «µεταλλαγµένο κόµµα», ενώ τον έχει αποκαλέσει «golden boy». Τώρα εµφανίζεται σε δηµοσκοπήσεις ενισχυµένη µε ποσοστό άνω του 4%.

Τα βλέπει όλα αυτά ο Στέφανος Κασσελάκης µε το βλέµµα στραµµένο στο µέλλον; Ενδεχοµένως να έχει δώσει µεγαλύτερη σηµασία στο προεκλογικό σύνθηµα της Πλεύσης Ελευθερίας «δεν κοιτάµε ούτε αριστερά ούτε δεξιά, κοιτάµε µπροστά», καθώς και ο ίδιος δεν ακολουθεί την πεπατηµένη. Με αντισυστηµική ροπή εστιάζει σε θέµατα διαφθοράς, κράτους δικαίου και σκανδάλων, συµβαδίζοντας σε κάποιες περιπτώσεις µε το αυστηρό - εισαγγελικό ύφος της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Οσοι πιστεύουν στα σηµάδια δεν ξεχνούν πως κατά την παρουσίαση του ευρωψηφοδελτίου του ΣΥΡΙΖΑ το κεντρικό σύνθηµα στο κόκκινο videο wall ακριβώς από πίσω του έγραφε «Για µια καλύτερη ζωή». Οι πιο πρακτικοί αναµένουν να δουν ποιο θα είναι το άθροισµα των ποσοστών των δύο κοµµάτων µετά τις ευρωεκλογές και τι µπορεί αυτό να σηµαίνει στην πορεία προς το 2027.

Για την ώρα, η αυτονοµία των δύο είναι αδιαπραγµάτευτη. Εχει αρκετούς «πονοκεφάλους» ο Στέφανος Κασσελάκης να ξεπεράσει µέχρι να αρχίσει να µετράει πιθανούς συµµάχους. Σύµφωνα µε πληροφορίες της «Κ», µέχρι τις 2.00 τα ξηµερώµατα της Τετάρτης το επιτελείο που έχει αναλάβει τη διαφηµιστική προβολή του ΣΥΡΙΖΑ συνεδρίαζε για τη γραµµή που θα ακολουθήσει το κόµµα. Θα υπάρχει ένα κεντρικό µήνυµα που θα συµπυκνώνει τα πάντα ή πολλά σήµατα που θα εκπέµπουν θετικά vibes στην κοινωνία; Ενα πρώτο βήµα έγινε µε την κατάθεση της πρότασης νόµου για την ακρίβεια.

Παράδεισος και κόλαση

Αποµένουν 35 εικοσιτετράωρα µέχρι τις ευρωεκλογές, µε στελέχη και βουλευτές να νιώθουν µέσα στο πνεύµα των ηµερών πως όσο κοντά είναι η «Ανάσταση», άλλο τόσο κοντά είναι το «πυρ το εξώτερον». Το «θαύµα» για τον Στέφανο Κασσελάκη περιγράφεται µέσα από τρεις συνθήκες το βράδυ της 9ης Ιουνίου: ξεκάθαρη δεύτερη θέση µε καλή διαφορά από το ΠΑΣΟΚ, ποσοστό που να πλησιάζει ή να ξεπερνάει το 20% και µείωση της ψαλίδας µε τη Νέα ∆ηµοκρατία στο µισό σε σχέση µε τις προηγούµενες κάλπες (10%-12%). Με αυτόν τον συνδυασµό ο νέος πρόεδρος, αφού θα έχει περάσει από «χίλια κύµατα», θα είναι ο αδιαφιλονίκητος νικητής. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα του ανήκει.

Αν τα «µαντάτα» της κάλπης δεν είναι καλά, ακόµη και αν κερδίσει τη δεύτερη θέση, όµως µε χαµηλό ποσοστό, η αµφισβήτηση δεν θα αργήσει να έρθει. ∆εν είναι λίγοι εκείνοι µέσα στο κόµµα που «τον περιµένουν στη γωνία» προκειµένου να τον κατηγορήσουν για «δεξιά στροφή» και βίαιη αλλαγή του εκλογικού µείγµατος. Μετά τα περί «ιερής συµµαχίας του ΝΑΤΟ» και τις συνεχείς αναφορές στη θρησκεία, η είδηση για τη συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ µε τον Αρη Σπηλιωτόπουλο προβληµάτισε αρκετό κόσµο. Ο πρώην υπουργός της Νέας ∆ηµοκρατίας φέρεται να έχει επαφές µε τον Μανώλη Καπνισάκη. Θα αναλάβει την ανάλυση µετρήσεων επικεντρώνοντας στα focus groups και στη µελέτη ποιοτικών δεδοµένων συγκεκριµένων κοινωνικών οµάδων. Καλές σχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ µε τον κ. Σπηλιωτόπουλο υπήρχαν από το 2019, χωρίς, ωστόσο, να έχει επισηµοποιηθεί κάποια συνεργασία.

Με τα νέα δεδομένα, η κοινή συνισταμένη των ερευνών της περιόδου φαίνεται να διαμορφώνεται με βάση τα εξής στοιχεία. Η ΝΔ δείχνει μία τάση ανάκαμψης, με τα ποσοστά της να φτάνουν πάνω από το 30% και με ρεαλιστική την προσδοκία να φτάσουν το 33%, που επιδιώκει ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Ταυτόχρονα, η «γκρίζα ζώνη» διαμορφώνεται στο 10% και ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει να κινείται στα επίπεδα του εθνικού του ποσοστού και να κατοχυρώνει τη δεύτερη θέση, ενώ το ΠαΣοΚ σταθεροποιείται επίσης στα εθνικά του ποσοστά, αλλά στην τρίτη θέση. Τα κρίσιμα στοιχεία ως προς την επαλήθευση αυτής της δημοσκοπικής εικόνας είναι για τη μεν ΝΔ αν θα συνεχίσει να επαναπατρίζει δυσαρεστημένους από τη δεξαμενή της αδιευκρίνιστης ψήφου στο διάστημα του ενός μηνός έως τις ευρωεκλογές, για τον δε ΣΥΡΙΖΑ αν και κατά πόσον η δημοσκοπική σταθερότητα θα μεταφραστεί και σε ψήφο, με δεδομένο ότι τα κοινά στα οποία εμφανώς απευθύνεται πλέον χαρακτηρίζονται από μία μάλλον απολιτική στάση και με ισχυρότερη τάση την αποχή από τις εκλογές...

Από "ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ"

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 04-05/05/24

Η εκλογική δεξαμενή που κρίνει τα στοιχήματα της κυβέρνησης 

- Η δημοσκοπική κάμψη του Μαρτίου, η ανάκαμψη μετά τα σκληρά διλήμματα που έθεσε ο Πρωθυπουργός και οι πιθανότητες 

της εκλογικής επιτυχίας της ΝΔ στις 9 Ιουνίου

ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΚΩΒΑΙΟΥ

Παίζοντας σταθερά χωρίς αντίπαλο ως προς το επίδικο της κυβερνησιμότητας τα τελευταία πέντε χρόνια, η ΝΔ και ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχαν κατά κύριο λόγο να αντιμετωπίσουν τον (δημοσκοπικό) εαυτό τους, με τις ανάλογες διακυμάνσεις των ποσοστών τους να εξαρτώνται κατά βάση από τη συγκυρία.

Σε όλες τις μέχρι στιγμής μεγάλες κρίσεις (υποκλοπές, δυστύχημα Τεμπών, διερεύνηση του δυστυχήματος, ψήφιση γάμου ομοφύλων), παρουσιαζόταν το ιδιότυπο πολιτικό φαινόμενο της περιόδου: Τα ποσοστά της κυβέρνησης υποχωρούσαν, δίχως όμως να επωφελείται από αυτό κάποιο από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, με μοναδική εξαίρεση εσχάτως την ενίσχυση των κομμάτων της Ακροδεξιάς.

Ιστορικά, οι μεγαλύτερες δημοσκοπικές υποχωρήσεις της κυβέρνησης καταγράφηκαν αμέσως μετά το δυστύχημα των Τεμπών, στις έρευνες του Μαρτίου 2023 και προσφάτως, ακριβώς έναν χρόνο αργότερα, εξαιτίας ενός συνδυασμού παραμέτρων, όπως η κωλυσιεργία στη διερεύνηση του δυστυχήματος, η δυσαρέσκεια από την πολιτική διαχείριση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών και η συνεχιζόμενη ακρίβεια.

Είχε προηγηθεί μια μικρότερης κλίμακας δημοσκοπική κάμψη λόγω του σκανδάλου των υποκλοπών, όμως και σε εκείνη την περίπτωση η δυσαρέσκεια για την κυβέρνηση δεν προκάλεσε οφέλη για την αντιπολίτευση.

Καλύπτει τις απώλειες

Κατά τις περιόδους αυτές της δημοσκοπικής εξασθένησης, τα ποσοστά της ΝΔ στην πρόθεση ψήφου είχαν παρουσιάσει μία υποχώρηση της τάξης των τεσσάρων μονάδων μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου 2023 (από τη σφαίρα του 30% στα επίπεδα του 26%) και μία αντίστοιχης έκτασης μείωση μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου 2024 (από το 28,5% στο 24,6%, με βάση τις έρευνες της Metron Analysis, αλλά με την τάση να εμφανίζεται παρόμοια σε όλες τις υπόλοιπες δημοσκοπήσεις).

Σήμερα η κυβέρνηση βρίσκεται σε μια ανάλογη θέση και δείχνει να καλύπτει τις απώλειες των προηγούμενων μηνών όσο πλησιάζει η ημερομηνία της κάλπης, με τα ποσοστά της μετά τις αναγωγές να πλησιάζουν τον πήχη του 33%, τον οποίο έθεσε τις προηγούμενες ημέρες ο Πρωθυπουργός ως μέτρο επιτυχίας στις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου.

Συγκοινωνούντα (και μη) δοχεία

Το πολιτικό και δημοσκοπικό φαινόμενο των τελευταίων ετών έχει πλέον ένα στοιχείο ιδιόμορφης κανονικότητας. Κατά περιόδους η κυβέρνηση υποχωρεί, η αντιπολίτευση παραμένει στάσιμη και οι βασικές μεταβολές παρατηρούνται στις αυξομειώσεις των ποσοστών μεταξύ ΝΔ και της λεγόμενης «γκρίζας ζώνης» και μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ – ΠαΣοΚ, δίχως να συνεπάγονται αυτές και απευθείας μετακινήσεις.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των δημοσκόπων και των πολιτικών στελεχών της κυβέρνησης τα οποία αναλύουν και αξιολογούν τις έρευνες της κοινής γνώμης, το κλειδί όλων των δημοσκοπήσεων της προηγούμενης πενταετίας έως και σήμερα είναι οι μετακινήσεις και οι «επιστροφές» προς και από τη δεξαμενή της αδιευκρίνιστης ψήφου.

Εκεί εντοπίζονται κατά κύριο λόγο οι διαρροές από τα ποσοστά της κυβέρνησης, σε όποιον λόγο και αν οφείλονται, από εκεί φαίνεται να αντλεί κάποια δυναμική η άκρα Δεξιά (και σε μικρότερο βαθμό μέσω απευθείας μετακινήσεων από τη ΝΔ).

Την ίδια στιγμή και με διαπιστωμένη τη στασιμότητα του ΠαΣοΚ, η ανάκαμψη του ΣΥΡΙΖΑ δείχνει να βασίζεται εν μέρει σε κάποιους αρχικά απογοητευμένους, οι οποίοι «κατέφυγαν» στην γκρίζα ζώνη και κατά μείζονα λόγο στην ενεργοποίηση κοινών, τα οποία δεν συμμετείχαν στην πολιτική και εκλογική δραστηριότητα τα προηγούμενα χρόνια.

Η αδιευκρίνιστη ψήφος

Η περίοδος της μεγαλύτερης δημοσκοπικής υποχώρησης της κυβέρνησης, κατά σχεδόν πέντε μονάδες στις αρχές του 2024, είχε συμπέσει με τη μεγαλύτερη αύξηση της αδιευκρίνιστης ψήφου, που είχε φτάσει στα επίπεδα του 15%.

Τα στοιχεία στα οποία εφιστούσαν την προσοχή πολιτικοί και δημοσκοπικοί αναλυτές εκείνη την περίοδο ήταν:

α) Οτι σε ερευνητικό επίπεδο οι ευρωεκλογές και ειδικά όσο απέχουν από τις εθνικές κάλπες και δεν συνοδεύονται από κάποια σοβαρή πολιτική διακύβευση, παρουσιάζουν μια ιδιαιτερότητα: Μεθοδολογικά δεν είναι ασφαλής σε αυτή την περίπτωση η αναγωγή των ποσοστών των αναποφάσιστων για την αξιόπιστη εκτίμηση αποτελέσματος.

β) Οτι με την πολιτική ατμόσφαιρα των τελευταίων ετών και την απουσία εναλλακτικών και αξιόπιστων προτάσεων διακυβέρνησης είναι δύσκολο να εκτιμηθεί και να αναλυθεί από πολιτικής άποψης αν και σε ποιον βαθμό η στροφή στην αδιευκρίνιστη ψήφο είναι μία συνειδητή και οριστική επιλογή, η οποία δείχνει περισσότερο την τάση αποστασιοποίησης, είτε διά της αποχής είτε διά της λεγόμενης «κρυφής ψήφου» που δεν εκδηλώνεται στις δημοσκοπήσεις.

Κατά κύριο λόγο, σε αυτά τα δύο στοιχεία φαίνεται ότι έχει επενδύσει από στρατηγική και τακτική άποψη ο Κυριάκος Μητσοτάκης τους τελευταίους μήνες και αφότου χτύπησαν τα «καμπανάκια» της μεγάλης δημοσκοπικής κάμψης του διαστήματος Φεβρουαρίου – Μαρτίου.

Η φύση της προεκλογικής εκστρατείας άλλαξε, ο ίδιος ο Πρωθυπουργός έθεσε εμφατικά πολιτικά διλήμματα, προτάσσοντας την πολιτική σταθερότητα (ή μάλλον την απειλή αστάθειας) και, υπό τον φόβο της εξ ορισμού χαλαρής ψήφου, επιχειρεί κατά προφανή τρόπο να μετατρέψει τις ευρωεκλογές σε μια διαδικασία ιδιαίτερης εθνικής σημασίας.

Η ταυτότητα των αναποφάσιστων

Με τα νέα δεδομένα, η κοινή συνισταμένη των ερευνών της περιόδου φαίνεται να διαμορφώνεται με βάση τα εξής στοιχεία. Η ΝΔ δείχνει μία τάση ανάκαμψης, με τα ποσοστά της να φτάνουν πάνω από το 30% και με ρεαλιστική την προσδοκία να φτάσουν το 33%, που επιδιώκει ο Κυριάκος Μητσοτάκης. 

Ταυτόχρονα, η «γκρίζα ζώνη» διαμορφώνεται στο 10% και ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει να κινείται στα επίπεδα του εθνικού του ποσοστού και να κατοχυρώνει τη δεύτερη θέση, ενώ το ΠαΣοΚ σταθεροποιείται επίσης στα εθνικά του ποσοστά, αλλά στην τρίτη θέση.

Τα κρίσιμα στοιχεία ως προς την επαλήθευση αυτής της δημοσκοπικής εικόνας είναι για τη μεν ΝΔ αν θα συνεχίσει να επαναπατρίζει δυσαρεστημένους από τη δεξαμενή της αδιευκρίνιστης ψήφου στο διάστημα του ενός μηνός έως τις ευρωεκλογές, για τον δε ΣΥΡΙΖΑ αν και κατά πόσον η δημοσκοπική σταθερότητα θα μεταφραστεί και σε ψήφο, με δεδομένο ότι τα κοινά στα οποία εμφανώς απευθύνεται πλέον χαρακτηρίζονται από μία μάλλον απολιτική στάση και με ισχυρότερη τάση την αποχή από τις εκλογές.

Ως προς το ΠαΣοΚ και με την υπόθεση εργασίας να ορίζεται από τα ποσοστά των δημοσκοπήσεων, το ζητούμενο είναι αν έχει τον χρόνο ή τον τρόπο να καλύψει ένα δημοσκοπικό χάσμα τεσσάρων-πέντε μονάδων μέσα σε λίγες εβδομάδες.

Το ενδιαφέρον στοιχείο της περιόδου είναι ότι η προσοχή των ερευνητών εστιάζεται στην πολιτική σύνθεση και την κομματική ταυτότητα της δεξαμενής των αναποφάσιστων. Φαίνεται ότι κατά κύριο λόγο πρόκειται για κεντρώους και κεντροαριστερούς, οι οποίοι κατά μείζονα αναλογία έχουν ψηφίσει στο παρελθόν ΝΔ. Το εύρημα αυτό οδηγεί στη βάσιμη εκτίμηση ότι τα εκλογικά στοιχήματα και η επίτευξη των πολιτικών στόχων στις επικείμενες ευρωεκλογές θα κριθούν και πάλι στον χώρο του Κέντρου. Η ιδιαιτερότητα ωστόσο εντοπίζεται στο ότι κατά βάση εκεί κρίνονται τα στοιχήματα της κυβέρνησης και όχι των υπολοίπων.

Η απαγγελία πληθωρικών ποινικών κατηγοριών ή η αθρόα παραποµπή κατηγορουµένων στο ακροατήριο δηµιουργούν ανεδαφικές προσδοκίες αυστηρής και µαζικής τιµώρησης, η διάψευση των οποίων κατ’ αποτέλεσµα ενισχύει τη δυσπιστία ως αποτελεσµατικότητα του θεσµού της δικαιοσύνης. Οταν δε η ανεπίτρεπτη προτροπή των εκπροσώπων της εκτελεστικής εξουσίας για επανέλεγχο των αποφάσεων συνδυάζεται µε αντίστοιχες ιεραρχικές υποδείξεις εντός του δικαστικού σώµατος, αναπόφευκτα δηµιουργείται η εντύπωση ότι η δικαιοσύνη αντί να αποδοκιµάσει τις παρεµβολές στο έργο της ενδιαφέρεται πρωτίστως να κατευνάσει ή να αντισταθµίσει τον αρνητικό επικοινωνιακό αντίκτυπο. Από την άλλη µεριά οι αντιδράσεις των συγγενών των θυµάτων εκφράζουν –µε την αναπόφευκτη ακρότητα που δηµιουργεί ο πολλαπλασιαστής του ανθρώπινου πόνου– την εµπεδωµένη πλέον ευρύτερη αντίληψη του κοινού, ότι η απώλεια ανθρώπινης ζωής, ακόµη και όταν αποδίδεται σε αµέλεια, µόνο µε εγκλεισµούς στις φυλακές µπορεί να ανταποδοθεί. Η εκτελεστική εξουσία, ο Tύπος και το λεγόµενο κοινό περί δικαίου αίσθηµα περικυκλώνουν τη ∆ικαιοσύνη µε έναν ανατροφοδοτούµενο κλοιό απαξίωσης και ποδηγέτησης του έργου της....

 Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ"

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΝΑΣ ΚΑΚΑΟΥΝΑΚΗ

Τα βράδια πριν από την απόφαση του δικαστηρίου για το Μάτι, η Αθηνά Μουτάφη δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Παρότι το Σαββατοκύριακο δούλευε καμαριέρα σε ξενοδοχείο και επέστρεφε σπίτι κατάκοπη, είχε υπερένταση και αγωνία. «Δεν μπορώ να περιγράψω πώς νιώθω ή τι σκέφτομαι. Από τη μια ελπίζω ότι θα μας κάνουν την έκπληξη και θα αποδοθεί δικαιοσύνη. Και την ίδια στιγμή, νιώθω πως θα απογοητευτώ», είχε πει στην «Κ» λίγες ώρες πριν από την απόφαση. Τη Δευτέρα το μεσημέρι, όταν φορτισμένη βγήκε από την αίθουσα του δικαστηρίου, πάλι δεν μπορούσε να βρει λόγια για να περιγράψει την οργή της. «Η πρόεδρος μας είπε στην πρώτη συνεδρίαση πως θέλει να κάνει μια δίκη “προσευχή”. Τελικά ήταν προσευχή για τους κατηγορούμενους, όχι για τους νεκρούς μας», δήλωσε η κ. Μουτάφη.

Η ίδια με το Μάτι δεν είχε σχέση. Βρισκόταν εκεί για να βοηθήσει μια οικογενειακή φίλη που είχε χειρουργηθεί. Τα δυο της παιδιά είχαν μόλις φτάσει εκείνο το απόγευμα στο σπίτι που έμενε για να την δουν. Στη φωτιά έχασε τον γιο της, Βίκτωρα. Ηταν 25 ετών. Σπούδαζε ψυκτικός, λάτρευε τη μουσική, την αδελφή του και τη μητέρα του. Η Αθηνά παρά τις δυσκολίες, τα είχε μεγαλώσει με απέραντη αγάπη. Οι τρεις τους ήταν αχώριστοι.

Το πρωί της Δευτέρας, έφτασε στο δικαστήριο από νωρίς μαζί με τη Βάσια και τον Γιώργο, τον πατέρα των παιδιών. Εκεί στον αύλειο χώρο συνάντησε τον Αρη Χερουβείμ με τον οποίο είναι σε συνεχή επικοινωνία όλο αυτό το διάστημα. Εκείνος έχασε στη φωτιά τη μητέρα, την αδελφή του και τις δίδυμες ανιψιές του. Εάν είχαν ειδοποιηθεί έγκαιρα, θα είχαν φύγει εύκολα από το σπίτι τους που βρίσκεται δίπλα στη λεωφόρο Μαραθώνος. Οταν είδαν τη φωτιά να πλησιάζει απειλητικά, έτρεξαν προς τη θάλασσα για να σωθούν. Και οι τέσσερις κάηκαν ζωντανές λίγα μέτρα μακριά.

Κάθε μέρα εκεί

Ο κ. Χερουβείμ όλους τους μήνες που διήρκεσε η δίκη, ένιωθε την ανάγκη να είναι κάθε ημέρα εκεί. Με τον καιρό είδε την αίθουσα να αδειάζει. Υπήρχαν συνεδριάσεις που ήταν ο μοναδικός στο ακροατήριο. «Ηθελα να είμαι εκεί για να τους κοιτάω στα μάτια. Αισθάνομαι πως ήταν χρέος μου όχι μόνο απέναντι στην οικογένειά μου αλλά και σε αυτό που έχει συμβεί στη χώρα», είχε πει στην «Κ» πριν από μερικούς μήνες. Το Σαββατοκύριακο πριν από την απόφαση είχε επιλέξει να το περάσει στο Μάτι. Εκανε δουλειές στον κήπο προσπαθώντας να είναι ψύχραιμος. «Δεν τα κατάφερα. Δεν περιμένω τίποτα σήμερα. Και αυτό είναι ίσως χειρότερο συναίσθημα», είπε πει πριν μπει στην αίθουσα.

Η δίκη για το Μάτι σε 18 λεπτά

Στις εννέα το πρωί, οι 21 κατηγορούμενοι κάθισαν στις δύο μπροστινές σειρές με τα ξύλινα καθίσματα. Από πίσω τους, στις κόκκινες βελούδινες καρέκλες οι συγγενείς των θυμάτων, οι εγκαυματίες, οι δημοσιογράφοι. Οταν ξεκινούσε η δίκη τον Οκτώβριο του 2022 είχαν βρεθεί όλοι, στριμωγμένοι, σε μια αίθουσα στην Ευελπίδων που χωρούσε με το ζόρι 50 άτομα. Βγαίνοντας τότε, ένιωθαν αποκαρδιωμένοι. «Υπάρχει μια διάθεση διεκπεραίωσης και υποβάθμισης της υπόθεσης», έλεγαν μεταξύ τους. «Πιστεύεις πως μπορεί να πάει κάποιος φυλακή;» είχε ρωτήσει τότε η Βάσια τη μητέρα της. «Πιο πιθανό να δω τον Βίκτωρα ζωντανό», είχε απαντήσει η Αθηνά… Η εμπιστοσύνη τους –βλέποντας και όλα τα αιτήματα του ανακριτή για αναβάθμιση της κατηγορίας σε κακούργημα να έχουν απορριφθεί– είχε ήδη κλονιστεί.

Και εκείνο το διάστημα, ειδικά πριν από την κατάθεσή της, η Αθηνά είχε χάσει τον ύπνο της. Εγραφε σε κόλλες χαρτί, ξανά και ξανά, αυτά που ήθελε να πει στο δικαστήριο. Ηταν μεγάλη η αγωνία της να μην ξεχάσει κάτι. Οταν ήρθε η ημέρα της κατάθεσης και κάθισε στο ξύλινο τραπέζι μπροστά στην έδρα μεταφέρθηκε νοερά στο Μάτι. Ενιωσε ξανά πως ανεβαίνει στην ταράτσα του σπιτιού και βλέπει τον καπνό. Την αίσθηση που είχε, πως ίσως κινδυνεύουν. Το πώς, ενστικτωδώς, χωρίς καμία προειδοποίηση ή ενημέρωση, έφυγαν αλαφιασμένοι. Είδε ξανά, το τρομαγμένο βλέμμα του Βίκτωρα στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου όταν εγκλωβίστηκαν στο μποτιλιάρισμα που είχε προκληθεί. Την εφήμερη ανακούφιση που ένιωσαν όταν μπήκαν στη θάλασσα και αγκαλιάστηκαν. Ηταν τόσο κοντά στη Ραφήνα, θεωρούσαν πως ήταν θέμα χρόνου να έρθει βοήθεια από την Πυροσβεστική ή το Λιμενικό. 

Η βοήθεια όμως από τον κρατικό μηχανισμό δεν ήρθε ποτέ. Ηρθε από Αιγύπτιους ψαράδες, όμως ήταν πλέον αργά. Είχαν παλέψει για ώρες με τα κύματα προσπαθώντας να κρατήσουν δυνάμεις, αλλά ο Βίκτωρας δεν άντεξε. Εκεί, μέσα στη θάλασσα, η Αθηνά είδε τον γιο της να πνίγεται. Αναγκάστηκε να αφήσει το νεκρό του σώμα από τα χέρια της σε μια προσπάθεια να σώσει τη Βάσια που βρισκόταν σε πανικό. Οταν ολοκλήρωσε την κατάθεση και βγήκε έξω κατέρρευσε. Παρότι η αίθουσα ήταν παγωμένη (η θέρμανση δεν έφτανε μέχρι εκείνο το σημείο του Εφετείου…) η ίδια ένιωθε να καίγεται. Το ίδιο συνέβη και με τους υπόλοιπους μάρτυρες. Ολοι τους, καταθέτοντας, έζησαν εκείνο το απόγευμα ξανά.

«Οχι μόνο αθωώνει μια σειρά κατηγορουμένων που ήταν προφανής η ενοχή τους, αλλά αποδυναμώνει το βάρος των κατηγοριών γι’ αυτούς που κήρυξε ενόχους», δηλώνει ο δικηγόρος Ιωάννης Καραγκούνης.

Από μάρτυρας, κατηγορούμενος

Οταν κατέθεσε ο πραγματογνώμονας πολλοί είχαν αναθαρρήσει. Ο Δημήτρης Λιότσιος ανέλυσε με λεπτομέρεια τα μοιραία λάθη τις ώρες πριν και κατά τη διάρκεια της φωτιάς. «Υπάρχουν πάρα πολλές ενέργειες που δεν έγιναν. Εάν είχαν γίνει, τα αποτελέσματα θα ήταν τελείως διαφορετικά», είχε καταλήξει δίνοντας στο δικαστήριο αδιάσειστα στοιχεία από την πραγματογνωμοσύνη του. Ο κ. Λιότσιος ένιωθε πως το χρωστάει στους 104 νεκρούς, στους εγκαυματίες, αλλά και στους νεότερους αξιωματικούς της Πυροσβεστικής. Δεν μετάνιωσε που ανέλαβε την πραγματογνωμοσύνη εάν και είχε παραδεχτεί μετά το τέλος της μαραθώνιας κατάθεσής του στην «Κ» πως ήταν τόσο μεγάλη η πίεση που του άσκησαν οι δικηγόροι υπεράσπισης, που κάποιες στιγμές είχε νιώσει πως ήταν εκεί όχι ως πραγματογνώμονας αλλά ως κατηγορούμενος.

Μάτι: Τρέχουν να προλάβουν για την έφεση

Βέβαια η αλήθεια είναι πως πράγματι, έχει καταλήξει να είναι και ίδιος κατηγορούμενος(!). Στις 29 Οκτωβρίου θα δικαστεί η μήνυση του πρώην αρχηγού της Πυροσβεστικής Βασίλη Ματθαιόπουλου εναντίον του για «παραβίαση απορρήτου της προφορικής συνομιλίας» και «χρήση και διάθεση σε μη δικαιούμενα πρόσωπα δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα». Η υπόθεση αφορά την ηχογράφηση 30λεπτης συνομιλίας μεταξύ των δύο ανδρών, την οποία ο κ. Λιότσιος είχε καταθέσει στη δικαιοσύνη και πριν από δύο χρόνια δημοσίευσε η «Κ». Σε αυτή, ο πρώην αρχηγός της Πυροσβεστικής ακούγεται μεταξύ άλλων να τον απειλεί, να τον εκβιάζει και να του ζητάει ευθέως να θάψει στοιχεία και όλα αυτά, ισχυριζόμενος πως έπραττε με εντολή της τότε πολιτικής ηγεσίας. (Στις 31 Μαΐου θα δικαστεί και η μήνυση του Λιότσιου κατά του Ματθαιόπουλου για απόπειρα παράνομης βίας και παράβαση καθήκοντος).

Οι κάτοικοι στο Μάτι ήλπιζαν πως η απόπειρα συγκάλυψης που είχε αποκαλυφθεί μαζί με όλα τα στοιχεία που κατατέθηκαν στο δικαστήριο θα ήταν αρκετά για να αποδοθεί δικαιοσύνη. Η απόφαση ήταν απογοητευτική ακόμα και για εκείνους που δεν ήταν εξαρχής τόσο αισιόδοξοι. «Οχι μόνο αθωώνει μια σειρά κατηγορουμένων που ήταν προφανής η ενοχή τους, αλλά αποδυναμώνει το βάρος των κατηγοριών για αυτούς που κήρυξε ενόχους», δήλωσε στην «Κ» ο Ιωάννης Καραγκούνης, δικηγόρος της Αθηνάς Μουτάφη. 

Στο άκουσμα των ποινών –όλες εξαγοράσιμες– και ενώ οι παρευρισκόμενοι πλέον αντιδρούσαν έντονα, ο κ. Καραγκούνης έφυγε βιαστικά από την αίθουσα. «Ενιωσα πως μπορεί και εγώ να ξεφύγω και δεν το ήθελα», εξομολογήθηκε στην «Κ». Πήγε στο γραφείο του και ξεκίνησε να ετοιμάζει την αίτηση άσκησης εφέσεως. «Ο εισαγγελέας έχει προθεσμία μέχρι τις 9 Μαΐου να ασκήσει έφεση και γράφω ό,τι πιο συνοπτικό ώστε να μπορεί να επιληφθεί άμεσα», εξηγεί. Την Τρίτη το μεσημέρι την κατέθεσε –μαζί με ακόμα 6 δικηγόρους εκπροσωπώντας 27 διαδίκους– κοινοποιώντας την και στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.

Η ώρα της αγανάκτησης

Πίσω στη δικαστική αίθουσα, μια μητέρα που έχασε την 35χρονη κόρη της στην τραγωδία, πλησίασε τους κατηγορουμένους που είχαν μόλις αθωωθεί και αποχωρούσαν ικανοποιημένοι. «Κοιτάξτε με στα μάτια και πείτε μου κάτι, μια συγγνώμη», φώναζε στην κ. Ρένα Δούρου κλαίγοντας. Ενας από τους δικηγόρους υπεράσπισης (όχι της κ. Δούρου) ζήτησε ενοχλημένος από την πρόεδρο να απομακρυνθεί η γυναίκα από την αίθουσα. Στο άκουσμα αυτό πολλοί ξέσπασαν. Ο αστυνομικός που βρισκόταν δίπλα στη μητέρα, αντί να την απομακρύνει, την αγκάλιασε.

Οσο η πρόεδρος προσπαθούσε να προχωρήσει ζητώντας «σεβασμό στη διαδικασία», τόσο περισσότερο αγανακτούσε ο κόσμος. Το κλίμα ήταν φορτισμένο. Ακόμα και κάποιοι αστυνομικοί παρακολουθούσαν βουρκωμένοι τα όσα εκτυλίσσονταν. Σύντομα, σταμάτησαν κάθε προσπάθεια να «ηρεμήσουν» τον κόσμο. Παρενέβησαν μόνο όταν ο Αγγελος Κοντοθάνος, αδελφικός φίλος του Γιάννη Φιλιππόπουλου (που έχασε τους γονείς και τα δίδυμα κορίτσια του στη φωτιά), πέταξε δύο ξύλινες καρέκλες προς τον Βασίλη Ματθαιόπουλο. Και οι έξι καταδικασμένοι κατηγορούμενοι φυγαδεύτηκαν και δεν εμφανίστηκαν ξανά στην αίθουσα.

Μάτι: «Με την απόφαση επιβραβεύθηκε η μη ανάληψη ευθύνης»

«Γιατί μας έχεις ξεχάσει»

Σε ένα από τα εκατοντάδες συγκλονιστικά ηχητικά που έχουν καταγραφεί από το κέντρο της Πυροσβεστικής στις 23 Ιουλίου του 2018, ακούγεται μια γυναίκα απελπισμένη, εγκλωβισμένη στο σπίτι της στο Κόκκινο Λιμανάκι. Ο πυροσβέστης στην άλλη άκρη της γραμμής τη συμβουλεύει να κάνει υπομονή. «Πόσο υπομονή να κάνω; Γιατί μας έχετε ξεχάσει;» του λέει εκείνη κλαίγοντας. Το ίδιο, αισθάνονται τα τελευταία έξι χρόνια όσοι έχασαν κάποιον δικό τους άνθρωπο, αλλά και αυτοί τους οποίους έχει στοιχειώσει η φωτιά. Οι εγκαυματίες, οι άνθρωποι που έχασαν το σπίτι τους και αναγκάστηκαν να ξεκινήσουν από το μηδέν, εκείνοι που σώθηκαν από τύχη και έκτοτε έχουν χάσει τον ύπνο τους.

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 04-05/05/24

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 04-05/05/24

ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗ ΤΖΑΝΝΕΤΗ*

Ο απόηχος της απόφασης για την τραγωδία στο Μάτι δίνει αφορµή για ορισµένες σκέψεις τόσο σε αυστηρά νοµικό όσο και σε ευρύτερο θεσµικό επίπεδο.

Οι κατηγορούµενοι καταδικάσθηκαν για 104 συρρέουσες πράξεις ανθρωποκτονίας από αµέλεια, πράξη που τιµωρείται (ανεξαρτήτως του αριθµού των θυµάτων) σε βαθµό πληµµελήµατος. Κατά τον χρόνο τέλεσης των πράξεων (2018) ίσχυε ο παλαιός Ποινικός Κώδικας, ο οποίος για την κατά συρροή ανθρωποκτονία από αµέλεια προέβλεπε ανώτατη συνολική ποινή φυλάκισης 5 ετών, κατ’ εξαίρεση δε παρείχε τη δυνατότητα επιβολής συνολικής ποινής φυλάκισης 10 ετών, ενώ σύµφωνα µε τον νέο Π.Κ., ο οποίος τέθηκε σε ισχύ την 1.7.2019, το ανώτατο όριο της συνολικής ποινής για το εν λόγω αδίκηµα δεν µπορεί ποτέ να υπερβεί τα πέντε έτη. Το δικαστήριο εφήρµοσε αναδροµικά τη νεότερη ευµενέστερη διάταξη του νέου Π.Κ. και επέβαλε την ανώτατη προβλεπόµενη συνολική ποινή.

∆εδοµένου όµως ότι η αιχµή των επικρίσεων επικεντρώνεται στη µετατροπή της επιβληθείσας συνολικής ποινής των 5 ετών σε χρηµατική είναι αναγκαίες οι ακόλουθες διευκρινίσεις. Ανέκαθεν ίσχυε (βλ. άρθρο 2 παρ. 4 Ν. 1240/1982) ο κανόνας ότι η επιβαλλόµενη για τα συρρέοντα εγκλήµατα συνολική ποινή φυλάκισης µετατρέπεται υποχρεωτικά σε χρηµατική ανεξαρτήτως του ύψους της, εφόσον είναι µετατρέψιµη η ποινή βάσης, δηλαδή εν προκειµένω η ποινή των 3 ετών που επιβλήθηκε για κάθε ανθρωποκτονία. Ενώ όµως κατά τον παλαιό Π.Κ. η περιοριστική της ελευθερίας ποινή που δεν υπερβαίνει τα πέντε έτη µετατρέπεται, εκτός αν το δικαστήριο κρίνει αιτιολογηµένα ότι απαιτείται η µη µετατροπή της, ο νέος Π.Κ. κατήργησε τον θεσµό της µετατροπής και προέβλεψε την υποχρεωτική ολική έκτιση των στερητικών της ελευθερίας ποινών που υπερβαίνουν τα τρία έτη καθώς και τη µερική έκτιση ακόµη και κατώτερων των τριών ετών ποινών φυλάκισης. Εποµένως, στη συγκεκριµένη περίπτωση η µετατροπή της επιβληθείσας συνολικής ποινής των πέντε ετών οφείλεται στην εφαρµογή του κατά τούτο ευµενέστερου παλαιού Π.Κ., οι περί µετατροπής διατάξεις του οποίου θα εφαρµόζονταν και αν ακόµη επιβαλλόταν η προβλεπόµενη από αυτόν αυξηµένη συνολική ποινή των 10 ετών. Ενόψει των ανωτέρω δεδοµένων, η αιτίαση ότι η επιβληθείσα µετατρέψιµη ποινή των 5 ετών οφείλεται αποκλειστικά στις ευνοϊκές ρυθµίσεις του νέου Π.Κ. του 2019 δεν ανταποκρίνεται στην πραγµατικότητα.

Πάντως, πολύ µεγαλύτερη αξία από τις ανωτέρω νοµικές επισηµάνσεις έχει η γενικότερη θλιβερή διαπίστωση ότι δυστυχώς τείνει να καταστεί ενδηµικό το φαινόµενο της δηµόσιας ανεπεξέργαστης αποδοκιµασίας των δικαστικών ποινικών αποφάσεων χωρίς ακριβή γνώση του ισχύοντος νοµοθετικού πλαισίου. Η εργαλειοποίηση των ποινικών αποφάσεων για την εξυπηρέτηση των επικοινωνιακών σκοπιµοτήτων των εκάστοτε επικριτών υπονοµεύει τη συνταγµατικά κατοχυρωµένη διάκριση των εξουσιών και διαβρώνει το κύρος των ποινικών αποφάσεων.

Τα τραγικά πολύνεκρα συµβάντα αναδεικνύουν εκτός από τις ποινικές ευθύνες (όπου αυτές υπάρχουν) πρωτίστως τις διαχρονικές παθογένειες και δυσλειτουργίες του κρατικού µηχανισµού σε επίπεδο πρόληψης και αποτελεσµατικής αντιµετώπισης επικίνδυνων φαινοµένων ή καταστάσεων. Οι συνήθεις αντιπαραθέσεις των φορέων της εκτελεστικής εξουσίας ως προς τα νοµοθετικά πεπραγµένα ή τη διαχειριστική ικανότητα των προκατόχων ή των διαδόχων τους παρέχει γόνιµο έδαφος για ακραίες τιµωρητικές αντιλήψεις, µε τις συχνότητες των οποίων ενίοτε επιχειρεί να συντονισθεί και η ίδια η δικαιοσύνη.

Πράγµατι, η απαγγελία πληθωρικών ποινικών κατηγοριών ή η αθρόα παραποµπή κατηγορουµένων στο ακροατήριο δηµιουργούν ανεδαφικές προσδοκίες αυστηρής και µαζικής τιµώρησης, η διάψευση των οποίων κατ’ αποτέλεσµα ενισχύει τη δυσπιστία ως αποτελεσµατικότητα του θεσµού της δικαιοσύνης. Οταν δε η ανεπίτρεπτη προτροπή των εκπροσώπων της εκτελεστικής εξουσίας για επανέλεγχο των αποφάσεων συνδυάζεται µε αντίστοιχες ιεραρχικές υποδείξεις εντός του δικαστικού σώµατος, αναπόφευκτα δηµιουργείται η εντύπωση ότι η δικαιοσύνη αντί να αποδοκιµάσει τις παρεµβολές στο έργο της ενδιαφέρεται πρωτίστως να κατευνάσει ή να αντισταθµίσει τον αρνητικό επικοινωνιακό αντίκτυπο. Από την άλλη µεριά οι αντιδράσεις των συγγενών των θυµάτων εκφράζουν –µε την αναπόφευκτη ακρότητα που δηµιουργεί ο πολλαπλασιαστής του ανθρώπινου πόνου– την εµπεδωµένη πλέον ευρύτερη αντίληψη του κοινού, ότι η απώλεια ανθρώπινης ζωής, ακόµη και όταν αποδίδεται σε αµέλεια, µόνο µε εγκλεισµούς στις φυλακές µπορεί να ανταποδοθεί.

Η εκτελεστική εξουσία, ο Tύπος και το λεγόµενο κοινό περί δικαίου αίσθηµα περικυκλώνουν τη ∆ικαιοσύνη µε έναν ανατροφοδοτούµενο κλοιό απαξίωσης και ποδηγέτησης του έργου της.

Η υποδοχή της δικαστικής απόφασης για την τραγωδία στο Μάτι κατέδειξε για µία ακόµη φορά ότι η εκτελεστική εξουσία, ο Tύπος και το λεγόµενο κοινό περί δικαίου αίσθηµα περικυκλώνουν τη ∆ικαιοσύνη µε έναν ανατροφοδοτούµενο κλοιό απαξίωσης και ποδηγέτησης του έργου της. Ευρισκόµενη στο µάτι του κυκλώνα η ∆ικαιοσύνη καλείται να ορθώσει τείχη στους ετερόκλητους έξωθεν αµφισβητίες και να εκπληρώσει απερίσπαστη και νηφάλια την υψηλή αποστολή της.

*Αναπληρωτής καθηγητής Νοµικής Σχολής Αθηνών, γενικός γραµµατέας Ενωσης Ελλήνων Ποινικολόγων.

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ", 04-05/05/24