Από "ΤΑ ΝΕΑ", και...
με 10.776 δράστες σε τρία χρόνια
Τι περιλαμβάνει και πού απευθύνεται το σχέδιο δράσης
Τι περιλαμβάνει και πού απευθύνεται το σχέδιο δράσης
ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΛΑΚΑΣΑ
ΠΗΓΗ: ΕΛ. ΑΣ.
Eνα πρόγραμμα που στοχεύει στην ολιστική παρέμβαση για την πρόληψη και αντιμετώπιση φαινομένων βίας και παραβατικότητας από και προς ανηλίκους, και το οποίο απευθύνεται σε σχολεία, δομές και υπηρεσίες πρόνοιας, αστυνομικά τμήματα, αθλητικούς φορείς, είναι προς έγκριση από το υπουργείο Υγείας, ενώ έχουν ενημερωθεί και τα υπουργεία Παιδείας και Προστασίας του Πολίτη. Οπως εξηγούν οι ειδικοί στην «Κ», η έκταση της παραβατικότητας ανηλίκων στην Ελλάδα φαίνεται ότι κινείται στο πλαίσιο της χαμηλής και μεσαίας βαρύτητας, ωστόσο προκαλούν ανησυχία η αύξηση των αδικημάτων βίας και η μείωση του ορίου ηλικίας. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., μέσα σε μία τριετία, 2021-2023, οι ανήλικοι δράστες έφτασαν σε 10.776, από 5.431.
Πρόσφατα σε σχολείο της Αττικής 15χρονος ανάρτησε σε µέσο κοινωνικής δικτύωσης τα οπίσθια συµµαθήτριάς του, χλευάζοντάς την. Αµεσα, φίλοι της τον απείλησαν ότι θα τον εξευτελίσουν στο σχολείο. Το περιστατικό έγινε γνωστό στη σχολική κοινότητα, ωστόσο η επιλογή του σχολείου ήταν υπέρ της συγκάλυψης του περιστατικού. Ευτυχώς που οι γονείς του πρώτου παιδιού µίλησαν σε γνωστό τους ψυχολόγο για την πράξη του παιδιού τους. Ετσι υπήρξε παρέµβαση και οι γονείς του θύτη ζήτησαν συγγνώµη από το κορίτσι και την οικογένειά της. Οι γονείς του θύτη προβληµατισµένοι, αναζήτησαν τη βοήθεια ειδικών για να εξηγηθεί η στάση του παιδιού. Οι ψυχολόγοι του σχολείου, όµως, έµειναν «µαρµαρωµένοι».
ΠΗΓΗ: ΕΛ. ΑΣ.
Eνα πρόγραμμα που στοχεύει στην ολιστική παρέμβαση για την πρόληψη και αντιμετώπιση φαινομένων βίας και παραβατικότητας από και προς ανηλίκους, και το οποίο απευθύνεται σε σχολεία, δομές και υπηρεσίες πρόνοιας, αστυνομικά τμήματα, αθλητικούς φορείς, είναι προς έγκριση από το υπουργείο Υγείας, ενώ έχουν ενημερωθεί και τα υπουργεία Παιδείας και Προστασίας του Πολίτη. Οπως εξηγούν οι ειδικοί στην «Κ», η έκταση της παραβατικότητας ανηλίκων στην Ελλάδα φαίνεται ότι κινείται στο πλαίσιο της χαμηλής και μεσαίας βαρύτητας, ωστόσο προκαλούν ανησυχία η αύξηση των αδικημάτων βίας και η μείωση του ορίου ηλικίας. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., μέσα σε μία τριετία, 2021-2023, οι ανήλικοι δράστες έφτασαν σε 10.776, από 5.431.
Πρόσφατα σε σχολείο της Αττικής 15χρονος ανάρτησε σε µέσο κοινωνικής δικτύωσης τα οπίσθια συµµαθήτριάς του, χλευάζοντάς την. Αµεσα, φίλοι της τον απείλησαν ότι θα τον εξευτελίσουν στο σχολείο. Το περιστατικό έγινε γνωστό στη σχολική κοινότητα, ωστόσο η επιλογή του σχολείου ήταν υπέρ της συγκάλυψης του περιστατικού. Ευτυχώς που οι γονείς του πρώτου παιδιού µίλησαν σε γνωστό τους ψυχολόγο για την πράξη του παιδιού τους. Ετσι υπήρξε παρέµβαση και οι γονείς του θύτη ζήτησαν συγγνώµη από το κορίτσι και την οικογένειά της. Οι γονείς του θύτη προβληµατισµένοι, αναζήτησαν τη βοήθεια ειδικών για να εξηγηθεί η στάση του παιδιού. Οι ψυχολόγοι του σχολείου, όµως, έµειναν «µαρµαρωµένοι».
Ανάλογο περιστατικό συνέβη προ ηµερών σε άλλο σχολείο της Αττικής, όπου και πάλι η στάση της διεύθυνσης ήταν υπέρ της συγκάλυψης. Πόσα τέτοια γεγονότα µένουν στην αφάνεια εκτρέφοντας τη βία και την παραβατικότητα των ανηλίκων; Και το πρόβληµα δεν µένει µόνο στο σχολείο. Περνάει στη γειτονιά, στον δήµο, συνδέεται µε την οπαδική βία, µε τους ανηλίκους να καταλήγουν σε κάποιες περιπτώσεις στη βαριά εγκληµατικότητα.
Πρόγραµµα που στοχεύει στην ολιστική παρέµβαση για την πρόληψη και αντιµετώπιση φαινοµένων βίας και παραβατικότητας από και προς ανηλίκους είναι προς έγκριση από το υπουργείο Υγείας (ενήµερα είναι και τα υπουργεία Παιδείας και Προστασίας του Πολίτη), µε τις συζητήσεις να βρίσκονται σε προχωρηµένο στάδιο, όπως εξήγησε στην «Κ» ο Στέλιος Στυλιανίδης, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής, οµότιµος καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήµιο, ιδρυτής και επίτιµος πρόεδρος της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ) και επιστηµονικός επόπτης του προγράµµατος.
Πρόγραµµα που στοχεύει στην ολιστική παρέµβαση για την πρόληψη και αντιµετώπιση φαινοµένων βίας και παραβατικότητας από και προς ανηλίκους είναι προς έγκριση από το υπουργείο Υγείας (ενήµερα είναι και τα υπουργεία Παιδείας και Προστασίας του Πολίτη), µε τις συζητήσεις να βρίσκονται σε προχωρηµένο στάδιο, όπως εξήγησε στην «Κ» ο Στέλιος Στυλιανίδης, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής, οµότιµος καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήµιο, ιδρυτής και επίτιµος πρόεδρος της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ) και επιστηµονικός επόπτης του προγράµµατος.
Σκοπός του προγράµµατος είναι η ανάπτυξη ενός µοντέλου πρόληψης και αντιµετώπισης της παραβατικότητας ανηλίκων, µε παρεµβάσεις στους βασικούς παράγοντες της τοπικής κοινωνίας: στα σχολεία και των δύο βαθµίδων, στις δοµές και υπηρεσίες πρόνοιας, ψυχικής υγείας και παιδικής προστασίας της τοπικής κοινότητας (δήµος), στα τοπικά αστυνοµικά τµήµατα και τα τµήµατα ασφαλείας, στις αρµόδιες δικαστικές αρχές και σε αθλητικούς φορείς.
Οπως παρατηρούν οι υπεύθυνοι του προγράµµατος (στην υλοποίησή του µετέχουν η ΕΠΑΨΥ, η µη κερδοσκοπική εταιρεία ΙΑΣΙΣ, το τµήµα Κοινωνικής εργασίας του Πανεπιστηµίου ∆υτικής Αττικής και το Εργαστήριο κλινικής ψυχολογίας και ψυχοπαθολογίας, κοινοτικής ψυχιατρικής και αναπτυξιακής ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστηµίου), παρότι η έκταση της παραβατικότητας ανηλίκων στην Ελλάδα φαίνεται ότι κινείται στο πλαίσιο της χαµηλής και µεσαίας βαρύτητας, προκαλούν ανησυχία η αύξηση των αδικηµάτων βίας των ανηλίκων και η µείωση του ορίου ηλικίας κατά το οποίο ξεκινάει η εµπλοκή των ανηλίκων µε τον ποινικό νόµο. Επίσης, στις οικογένειες των ανηλίκων παραβατών συναντώνται πολλαπλά και πολύ σοβαρά προβλήµατα (κοινωνικά, οικονοµικά, ψυχικής υγείας, χρήσης ουσιών, κατάχρησης αλκοόλ, εµπλοκή των γονέων µε τον ποινικό νόµο, εγκλεισµός ενός ή και των δύο γονέων στη φυλακή, κ.ά.).
Οι ανήλικοι παραβάτες στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι αγόρια, κυρίως 14 έως 18 ετών, σε µεγάλο ποσοστό από χαµηλά κοινωνικοοικονοµικά στρώµατα. Το οικογενειακό τους περιβάλλον διαπιστώνεται συχνά να είναι δυσλειτουργικό. Η σχέση τους µε το σχολείο παρουσιάζει πολλά προβλήµατα, µε χαµηλές επιδόσεις και σχολική διαρροή. Αξιοσηµείωτος αριθµός αυτών των ανηλίκων εµφανίζει εµπλοκή µε εξαρτησιογόνες ουσίες, ενώ σε σηµαντικό ποσοστό εκδηλώνουν συναισθηµατικές διαταραχές, διαταραχές διαγωγής ή και άλλα προβλήµατα ψυχικής υγείας. Τέλος, συνήθως έχουν χαµηλή αυτοεκτίµηση, µε έλλειψη στόχων, κινήτρων και προσδοκιών για τη ζωή τους.
Από την άλλη, οι συµµορίες είναι οµάδες παιδιών, εφήβων και νεαρών ενηλίκων που µοιράζονται µια κοινή ταυτότητα και εµπλέκονται σε παράνοµες ή παραβατικές δραστηριότητες. Ορισµένοι παραβατικοί ανήλικοι ωθούνται ή παρακινούνται να ενταχθούν σε µια συµµορία για να αποκτήσουν αίσθηση σύνδεσης ή για να καθορίσουν µια νέα αίσθηση του ποιοι είναι, ενώ άλλοι υποκινούνται από την πίεση των συνοµηλίκων ή την ανάγκη να προστατεύσουν τον εαυτό τους. Τα περισσότερα µέλη συµµοριών είναι έφηβοι ή νεαροί ενήλικες, κάθε φύλου, φυλής και κοινωνικοοικονοµικής οµάδας.
Οπως ανέφερε στην «Κ» ο κ. Στυλιανίδης, η αρχή είναι να εφαρµοστούν πρακτικά µέτρα στους φορείς όπου θα γίνουν οι παρεµβάσεις. Ετσι, στα σχολεία θα γίνουν οµιλίες και όταν παρουσιαστεί κάποιο σχετικό πρόβληµα συµπεριφοράς παιδιού θα γίνεται παρέµβαση µέσα στην τάξη. Συγκεκριµένα, θα γίνεται συζήτηση µε τους µαθητές της τάξης, µε τα παιδιά να καλούνται να ανοιχτούν µπροστά σε ένα πρόβληµα στο οποίο, ακόµη κι αν δεν εµπλέκονται, µπορούν να το αντιµετωπίσουν στο µέλλον. Η συζήτηση θα γίνεται από τους επιστήµονες του προγράµµατος σε συνεργασία µε τον δάσκαλο της τάξης και τον ψυχολόγο του σχολείου.
Οι ανήλικοι παραβάτες στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι αγόρια, κυρίως 14 έως 18 ετών, σε µεγάλο ποσοστό από χαµηλά κοινωνικοοικονοµικά στρώµατα. Το οικογενειακό τους περιβάλλον διαπιστώνεται συχνά να είναι δυσλειτουργικό. Η σχέση τους µε το σχολείο παρουσιάζει πολλά προβλήµατα, µε χαµηλές επιδόσεις και σχολική διαρροή. Αξιοσηµείωτος αριθµός αυτών των ανηλίκων εµφανίζει εµπλοκή µε εξαρτησιογόνες ουσίες, ενώ σε σηµαντικό ποσοστό εκδηλώνουν συναισθηµατικές διαταραχές, διαταραχές διαγωγής ή και άλλα προβλήµατα ψυχικής υγείας. Τέλος, συνήθως έχουν χαµηλή αυτοεκτίµηση, µε έλλειψη στόχων, κινήτρων και προσδοκιών για τη ζωή τους.
Από την άλλη, οι συµµορίες είναι οµάδες παιδιών, εφήβων και νεαρών ενηλίκων που µοιράζονται µια κοινή ταυτότητα και εµπλέκονται σε παράνοµες ή παραβατικές δραστηριότητες. Ορισµένοι παραβατικοί ανήλικοι ωθούνται ή παρακινούνται να ενταχθούν σε µια συµµορία για να αποκτήσουν αίσθηση σύνδεσης ή για να καθορίσουν µια νέα αίσθηση του ποιοι είναι, ενώ άλλοι υποκινούνται από την πίεση των συνοµηλίκων ή την ανάγκη να προστατεύσουν τον εαυτό τους. Τα περισσότερα µέλη συµµοριών είναι έφηβοι ή νεαροί ενήλικες, κάθε φύλου, φυλής και κοινωνικοοικονοµικής οµάδας.
Οπως ανέφερε στην «Κ» ο κ. Στυλιανίδης, η αρχή είναι να εφαρµοστούν πρακτικά µέτρα στους φορείς όπου θα γίνουν οι παρεµβάσεις. Ετσι, στα σχολεία θα γίνουν οµιλίες και όταν παρουσιαστεί κάποιο σχετικό πρόβληµα συµπεριφοράς παιδιού θα γίνεται παρέµβαση µέσα στην τάξη. Συγκεκριµένα, θα γίνεται συζήτηση µε τους µαθητές της τάξης, µε τα παιδιά να καλούνται να ανοιχτούν µπροστά σε ένα πρόβληµα στο οποίο, ακόµη κι αν δεν εµπλέκονται, µπορούν να το αντιµετωπίσουν στο µέλλον. Η συζήτηση θα γίνεται από τους επιστήµονες του προγράµµατος σε συνεργασία µε τον δάσκαλο της τάξης και τον ψυχολόγο του σχολείου.
Επίσης, θα επιµορφωθούν οι εκπαιδευτικοί στην πρόληψη και αντιµετώπιση περιστατικών βίας από µαθητές τους, ενώ θα εµπλακούν και οι γονείς, οι οποίοι είναι σχεδόν πάντα υπερπροστατευτικοί στο παιδί τους. Και ο θύτης και το θύµα πρέπει να συµµετάσχουν, αφού όποιος υποστεί κακοποιητική συµπεριφορά µπορεί στο µέλλον να γίνει ο ίδιος θύτης. Στο πρόγραµµα θα εµπλακούν και οι τοπικές υπηρεσίες πρόνοιας και ψυχικής υγείας, αλλά και η Εκκλησία στο µέτρο που µπορεί να συνδράµει, καθώς η παραβατικότητα ανηλίκων, όταν εκδηλώνεται σε πρώιµο στάδιο µέσα στο σχολείο, µπορεί να επεκταθεί και στον δήµο. Αλλωστε και τώρα έχουµε δει ανηλίκους να µετέχουν σε συµµορίες.
Ταυτόχρονα, παρέµβαση θα γίνει και στα τοπικά αστυνοµικά τµήµατα αφού, εκτός από την ποινική διαδικασία η οποία ακολουθείται όταν χρειάζεται, υπάρχει και το µέληµα ο ανήλικος να συµµορφωθεί µε «ήπια» µέσα. Η αστυνοµία πρέπει να γίνει πιο αποτελεσµατική στη δίωξη των δραστών, αλλά και να υιοθετήσει πρακτικές νουθεσίας όταν πρόκειται για ανηλίκους.
Απαραίτητη είναι η συνεργασία των αθλητικών φορέων, καθώς οι ανήλικοι µε ιστορικό παραβατικότητας πιάνονται ευκολότερα στα δίχτυα της οπαδικής βίας. Ηδη υπάρχουν επαφές µε εκπροσώπους οµάδων της Αττικής.
Πώς θα γίνουν όλα αυτά; Οι υπεύθυνοι του προγράµµατος δίνουν βάρος στη συµµετοχή των παιδιών που έχουν τραυµατική εµπειρία, αλλά και των θυτών. Θα µιλήσουν στα παιδιά µέσα στο σχολείο, µε άδεια της διεύθυνσης και των γονέων θα εκφράσουν το βίωµά τους. Θεωρείται µάλιστα ότι ένα στα πέντε παιδιά που έχει εµπλακεί σε περιστατικά βίας θα ήθελε να γίνει «πρεσβευτής» της φιλοσοφίας που υπηρετεί το πρόγραµµα. Τέλος, σηµαντικό ρόλο θα έχουν και δηµοφιλή στα παιδιά πρόσωπα, όπως αθλητές.
Κινητές µονάδες
Ιδιαίτερη µνεία γίνεται και στις κινητές µονάδες ψυχοκοινωνικής παρέµβασης, µε µία από τις βασικές αρµοδιότητες να είναι ο εντοπισµός περιοχών «εν κινδύνω», όπως ορίζεται για διαφόρους λόγους, ώστε να υπάρξει άµεση παρέµβαση χωρίς τον «στιγµατισµό» περιοχών και προσώπων, αφού η παρέµβαση θα γίνεται από ειδικά εκπαιδευµένους και πεπειραµένους επαγγελµατίες. Το πρόγραµµα σχεδιάζεται να εφαρµοστεί πιλοτικά σε τρεις δήµους – στην Κηφισιά όπου έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει πρόβληµα µε συµµορίες ανηλίκων πέριξ του σταθµού του ΗΣΑΠ, στο Μαρούσι και στη Θεσσαλονίκη. Οπως παρατηρεί ο κ. Στυλιανίδης, «ας ξεκινήσουµε από κάτι ποιοτικό, αξιολογήσιµο και µετά να πάµε παρακάτω. ∆εν χρειάζονται µαξιµαλισµοί».
Ταυτόχρονα, παρέµβαση θα γίνει και στα τοπικά αστυνοµικά τµήµατα αφού, εκτός από την ποινική διαδικασία η οποία ακολουθείται όταν χρειάζεται, υπάρχει και το µέληµα ο ανήλικος να συµµορφωθεί µε «ήπια» µέσα. Η αστυνοµία πρέπει να γίνει πιο αποτελεσµατική στη δίωξη των δραστών, αλλά και να υιοθετήσει πρακτικές νουθεσίας όταν πρόκειται για ανηλίκους.
Απαραίτητη είναι η συνεργασία των αθλητικών φορέων, καθώς οι ανήλικοι µε ιστορικό παραβατικότητας πιάνονται ευκολότερα στα δίχτυα της οπαδικής βίας. Ηδη υπάρχουν επαφές µε εκπροσώπους οµάδων της Αττικής.
Πώς θα γίνουν όλα αυτά; Οι υπεύθυνοι του προγράµµατος δίνουν βάρος στη συµµετοχή των παιδιών που έχουν τραυµατική εµπειρία, αλλά και των θυτών. Θα µιλήσουν στα παιδιά µέσα στο σχολείο, µε άδεια της διεύθυνσης και των γονέων θα εκφράσουν το βίωµά τους. Θεωρείται µάλιστα ότι ένα στα πέντε παιδιά που έχει εµπλακεί σε περιστατικά βίας θα ήθελε να γίνει «πρεσβευτής» της φιλοσοφίας που υπηρετεί το πρόγραµµα. Τέλος, σηµαντικό ρόλο θα έχουν και δηµοφιλή στα παιδιά πρόσωπα, όπως αθλητές.
Κινητές µονάδες
Ιδιαίτερη µνεία γίνεται και στις κινητές µονάδες ψυχοκοινωνικής παρέµβασης, µε µία από τις βασικές αρµοδιότητες να είναι ο εντοπισµός περιοχών «εν κινδύνω», όπως ορίζεται για διαφόρους λόγους, ώστε να υπάρξει άµεση παρέµβαση χωρίς τον «στιγµατισµό» περιοχών και προσώπων, αφού η παρέµβαση θα γίνεται από ειδικά εκπαιδευµένους και πεπειραµένους επαγγελµατίες. Το πρόγραµµα σχεδιάζεται να εφαρµοστεί πιλοτικά σε τρεις δήµους – στην Κηφισιά όπου έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει πρόβληµα µε συµµορίες ανηλίκων πέριξ του σταθµού του ΗΣΑΠ, στο Μαρούσι και στη Θεσσαλονίκη. Οπως παρατηρεί ο κ. Στυλιανίδης, «ας ξεκινήσουµε από κάτι ποιοτικό, αξιολογήσιµο και µετά να πάµε παρακάτω. ∆εν χρειάζονται µαξιµαλισµοί».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου