"...Εστω και αν η πανδημία του κορωνοϊού επέβαλε την απομάκρυνση προσφύγων και μεταναστών από τα ελληντουρκικά σύνορα ωστόσο οι απειλές του υπουργού Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, ότι όταν περάσει η κρίση της επιδημίας μπορεί και να επιστρέψουν δεν επιτρέπουν εφησυχασμό. Διπλωματικές πηγές υπογραμμίζουν ότι η Αθήνα δεν θα επιτρέψει να περάσει το Μεταναστευτικό σε δεύτερη μοίρα και θα επιμείνουν ώστε να συνεχιστεί η αντιμετώπιση της τουρκικής επιχείρησης εργαλειοποίησης των μεταναστών και η κατεύθυνση τους προς την Ελλάδα ως ευρωτουρκικό και όχι ως διμερές ζήτημα. Κυβερνητικοί παράγοντες άλλωστε εκτιμούν ότι η Τουρκία θα επαναφέρει την πίεση στα ελληνικά σύνορα, είτε στον Εβρο είτε στα νησιά όταν της το επιτρέψουν η πανδημία και ο καιρός και θα την χρησιμοποιήσει ως «εκβιασμό» τόσο απέναντι στην ΕΕ και την Αθήνα αλλά και ως προπαγάνδα στο εσωτερικό για να εκτονώσει αντιδράσεις...."

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 11-12/04/20

ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΦΩΤΑΚΗ

Δημιουργία κρίσεων. Μία πολιτική στην οποία αρέσκεται η Τουρκία. Και κυρίως όταν η Αγκυρα βλέπει την ανάγκη να ξεπεράσει μία εσωτερική κρίση, συνηθίζει να δημιουργεί μία νέα στο μέτωπο των ελληνοτουρκικών ή του Κυπριακού. Στόχος ο αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης, αλλά και ένα ακόμα βήμα, κάθε φορά, στις μεθοδεύσεις της. Και αυτή ακριβώς η προσήλωση της Τουρκίας στην πολιτική των κρίσεων και της κλιμάκωσης των προκλήσεων κάνει την Αθήνα να παραμένει σε εγρήγορση, τόσο όσον αφορά τον Εβρο αλλά και το Αιγαίο.

Με τον κορωνοϊό να ρίχνει βαριά τη σκιά του πάνω από την Τουρκία, η οποία καταγράφει χιλιάδες νέα κρούσματα κάθε μέρα. Ο τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δέχεται σοβαρές επικρίσεις από την αντιπολίτευση για τον χειρισμό της επιδημίας, ενώ ενισχύει την καταστολή. Παράλληλα η οικονομία της χώρας παραμένει σε βαθιά κρίση, η οποία ενισχύεται σημαντικά από την πανδημία. Παρά τις προσπάθειες της τουρκικής κυβέρνησης να παρουσιάσει μία διαφορετική εικόνα οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης προειδοποιούν για συρρίκνωση της οικονομίας ενώ έκρηξη παρουσιάζουν και τα ποσοστά ανεργίας, που είναι ήδη στο 13,7%. Ακόμα 5 εκατ. άνθρωποι δεν εργάζονται εξαιτίας της πανδημίας και δεν γνωρίζουν τι μέλλει γενέσθαι. Σε αυτά έρχονται να προστεθούν οι συνέπειες της εμπλοκής της χώρας σε Συρία και Λιβύη, δημιουργώντας ένα εκρηκτικό μείγμα δυσαρέσκειας που συνεχώς αυξάνεται απέναντι στην κυβέρνηση Ερντογάν.

Τα σοβαρότατα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τουρκία, αναμένεται ότι θα συνεχίσουν να επιδεινώνονται, γεγονός που δεν επιτρέπει εφησυχασμό στην Αθήνα. Το ενδεχόμενο μίας νέας κρίσης στα ελληνοτουρκικά θεωρείται πιθανό, με τις εκτιμήσεις να ενισχύονται από την πολεμική ρητορική που επιμένουν να διατηρούν εναντίον της Ελλάδας τούρκοι αξιωματούχοι και ΜΜΕ.

Απειλητικές κορώνες. Εστω και αν η πανδημία του κορωνοϊού επέβαλε την απομάκρυνση προσφύγων και μεταναστών από τα ελληντουρκικά σύνορα ωστόσο οι απειλές του υπουργού Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, ότι όταν περάσει η κρίση της επιδημίας μπορεί και να επιστρέψουν δεν επιτρέπουν εφησυχασμό. Διπλωματικές πηγές υπογραμμίζουν ότι η Αθήνα δεν θα επιτρέψει να περάσει το Μεταναστευτικό σε δεύτερη μοίρα και θα επιμείνουν ώστε να συνεχιστεί η αντιμετώπιση της τουρκικής επιχείρησης εργαλειοποίησης των μεταναστών και η κατεύθυνση τους προς την Ελλάδα ως ευρωτουρκικό και όχι ως διμερές ζήτημα. Κυβερνητικοί παράγοντες άλλωστε εκτιμούν ότι η Τουρκία θα επαναφέρει την πίεση στα ελληνικά σύνορα, είτε στον Εβρο είτε στα νησιά όταν της το επιτρέψουν η πανδημία και ο καιρός και θα την χρησιμοποιήσει ως «εκβιασμό» τόσο απέναντι στην ΕΕ και την Αθήνα αλλά και ως προπαγάνδα στο εσωτερικό για να εκτονώσει αντιδράσεις.

«Φουρτούνες» στο Αιγαίο. Η εκτίμηση για συνέχεια των υβριδικών απειλών και της προσπάθειας της Αγκυρας ακόμα και για πρόκληση ενός «θερμού επεισοδίου» στο Αιγαίο, ενισχύονται ιδιαίτερα και από την παρουσία του τουρκικού δεξαμενόπλοιου μεταξύ Σάμου και Ικαρίας στις 2 Απριλίου και η έκδοση NAVTEX που ακολούθησε στις 7 Απριλίου που προειδοποιεί την Ελλάδα, επί της ουσίας να μην προχωρά σε ελέγχους σε ύποπτα πλοία για μεταφορά μεταναστών ή όπλων, από την Τουρκία. Σε διαφορετική περίπτωση απειλεί ότι «το τουρκικό πολεμικό ναυτικό και η ακτοφυλακή είναι έτοιμα να προστατεύσουν τις ζωές στη θάλασσα, να διασφαλίσουν την ελευθερία της ναυσιπλοΐας και να αποτρέψουν κάθε παράνομη δραστηριότητα της ελληνικής Ακτοφυλακής».

Τα γεωτρύπανα. Στο ίδιο πλαίσιο αξίζει να σημειωθεί και η αγορά του τρίτου τουρκικού γεωτρύπανου «Κανουνί», το οποίο θα τεθεί στην υπηρεσία της πολιτικής των προκλήσεων στο άμεσο μέλλον. Ερευνες στην Ανατολική Μεσόγειο, τόσο στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, όσο και στην περιοχή που επιχειρεί να επιβάλλει τετελεσμένα το μνημόνιο Τουρκίας - Σάρατζ προανήγγειλαν πρόσφατα τουρκικά ΜΜΕ, τοποθετώντας τις στο δεύτερο μισό του 2020, με την Αγκυρα να έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι δεν εγκαταλείπει τους ενεργειακούς σχεδιασμούς της στην περιοχή.

Να σημειωθεί ότι στην κυπριακή ΑΟΖ, κοντά στα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας επιστρέφει το σεισμογραφικό «Oruc Reis» για έρευνες μέχρι τις 10 Ιουνίου, σύμφωνα με νέα τουρκική NAVTEX. Νότια της Κύπρου παραμένει και το σεισμογραφικό «Barbaros», ενώ έχουν αποχωρήσει τα τουρκικά γεωτρύπανα.

Σε αυτό το πλαίσιο η ευρωπαϊκή ναυτική επιχειρηση «Ειρήνη» για την τήρηση του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη, θεωρείται επίσης ότι θα βοηθήσει την Ελλάδα, όταν τεθεί σε εφαρμογή επιχειρησιακά, καθώς επικεντρώνεται στην περιοχή του τουρκολιβυκού μνημονίου.

Η διπλωματία. Τόσο το Μεταναστευτικό, όσο και οι κινήσεις των τουρκικών πλοίων στο Αιγαίο παρακολουθούνται από την Αθήνα στενά. Την ίδια στιγμή στο πεδίο της διπλωματίας επιχειρείται να διατηρηθούν οι συμμαχίες που συνάφθηκαν το προηγούμενο διάστημα στη σκιά της έντονης κλιμάκωσης της τουρκικής προκλητικότητας. Διπλωματικές πηγές ξεκαθαρίζουν ότι στόχος της Ελλάδας είναι η αποφυγή και όχι η πρόκληση ενός «θερμού επεισοδίου», σημειώνοντας ωστόσο ότι δεν επιτρέπεται καμία υποχώρηση όσον αφορά τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας.

ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗ ΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

Στο πεδίο της διπλωματίας δεν αγνοούν τα ηχηρά μηνύματα και όσα εκπέμπονται από βηματισμούς που σηκώνουν σκόνη. Αλλά για τους σχεδιασμούς που καταστρώνονται φροντίζουν να αναζητούν στοιχεία πίσω από, φαινομενικά ασήμαντες, λεπτομέρειες. Μετά την κρίση του Εβρου, οι λεπτομέρειες για τις κινήσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν οδηγούν σε αντιφατικά συμπεράσματα. Το τηλεφώνημα αλληλεγγύης και συνεννόησης, για παράδειγμα, από το Ακ Σαράι στο Οικουμενικό Πατριαρχείο θα μπορούσε να εξωτερικεύει σκέψεις για μια αποκλιμάκωση. Μπροστά στην αυξητική καμπύλη μιας δύσκολης κατάστασης για την Τουρκία, ο Ερντογάν ενδεχομένως να αναζήτησε τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο όχι τόσο από πραγματικό ενδιαφέρον για τη συρρικνωμένη χριστιανική κοινότητα της Κωνσταντινούπολης, αλλά επειδή έχουν αλλάξει οι δικές του προτεραιότητες. Στην κορύφωση της κρίσης στη συνοριακή γραμμή του Εβρου, ωστόσο, όταν ο Ερντογάν έσπευσε στις Βρυξέλλες για μια παράσταση διαμαρτυρίας στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον Νταβίντ Σασόλι, έκλεισε με μια αναφορά που ακόμη και στην Κομισιόν την ερμήνευσαν ως προαναγγελία μιας δύσκολης συνέχειας. Αν ο «Σουλτάνος» θεωρεί τους Ελληνες και τους Ελληνοκυπρίους ως τη μοναδική πηγή προβλημάτων για τη σχέση της Τουρκίας με τους Ευρωπαίους, θα μπορούσε να έχει μπει σε φάση υλοποίησης ένα ευρύτερο σχέδιο για τον περιορισμό της.

Παρά την εικόνα ενός αρχικού αιφνιδιασμού, στον Εβρο το τουρκικό σχέδιο ναυάγησε. Ο ασύμμετρος πόλεμος με εμπροσθοφυλακή ανυποψίαστους πρόσφυγες και παρακρατικές ομάδες που σχεδόν πάντοτε κινητοποιεί το καθεστώς Ερντογάν δεν κατάφερε να διασπάσει τη συνοριακή γραμμή και, ακόμη περισσότερο, ενεργοποίησε τον ευρωπαϊκό μηχανισμό. Είναι προφανές πως εάν μερικές χιλιάδες πρόσφυγες είχαν περάσει το ποτάμι, η Αθήνα θα εγκλωβιζόταν σε μια μάχη χωρίς ξεκάθαρο εχθρό, πέραν της καθημερινής διαχείρισης μιας νέας εστίας στο Προσφυγικό, με ανάγκες για νέες δομές κ.λπ. Απέναντι θα ήταν οι κατατρεγμένοι ή ο Ερντογάν, ο οποίος θα επιδιδόταν και σε ένα κρεσέντο ανθρωπισμού για να εκβιάσει την Ευρώπη και να θολώσει τη μεγάλη εικόνα; Στη Μόρια δεν δοκιμάζεται η Αγκυρα.

Ωστόσο, το Προσφυγικό είναι ένα παράλληλο όπλο από την πλευρά του Ερντογάν, έστω κι αν το χρησιμοποιεί για χρόνια. Η απόπειρα «εισβολής» στον Εβρο μπορεί μεν να αποτελεί μια κραυγαλέα επιθετική κίνηση, αλλά τον στρατηγικό σχεδιασμό του αναδεικνύει και υπηρετεί το τουρκολιβυκό μνημόνιο για τις θαλάσσιες ζώνες. Και σε αυτό το πεδίο η Αθήνα προεξοφλεί ότι έπεται συνέχεια - και προετοιμάζεται. Τόσο για το Μαξίμου όσο και για το ΥΠΕΞ, το αντίδοτο που προκρίνεται είναι η διεθνής απομόνωση του Ερντογάν - και με αυτόν τον στόχο γίνεται κάθε κίνηση από τον περασμένο Νοέμβριο. Οι δίαυλοι με την Αγκυρα πρέπει να δείχνουν ανοικτοί και γιατί, μπροστά σε μια πορεία που δεν θα αποκλείει το «θερμό επεισόδιο», ο Ερντογάν είναι αναγκαίο να παραμείνει σε έναν ρόλο «εκβιαστή και ταραχοποιού» και η Ελλάδα να εμφανίζεται ως ο «λογικός παίκτης» στα μάτια της διεθνούς κοινότητας. Για τον Δένδια είναι ξεκάθαρο ότι σε μια εκτράχυνση της κατάστασης, η ευθύνη πρέπει να αποδοθεί στο ακέραιο στην Αγκυρα.

Για την ακύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου που δημιούργησε μια νέα κατάσταση, αναζητείται ήδη ο δρόμος προς μια διεθνή διαιτησία. Το καθεστώς Σάρατζ αναπνέει με τουρκικούς πνεύμονες και η Αθήνα θα επενδύσει ακόμη περισσότερα στον στρατηγό Χαφτάρ, προσδοκώντας ένα ρήγμα στην προκλητική συμφωνία με πρωτοβουλία μιας κυβέρνησης στη Λιβύη, η οποία δεν θα αναζητεί διέξοδο σε μια ζώνη που θα συνδέει την Τρίπολη με την Αττάλεια. Εναλλακτικά, θα κληθεί να αναλάβει δράση ένα μεσογειακό και αραβικό τόξο απέναντι στην Αγκυρα και η διαιτησία θα περάσει μέσα από την ανακήρυξη ΑΟΖ με άλλες χώρες που έχουν έννομο συμφέρον να αμφισβητήσουν όσα συνυπέγραψαν Ερντογάν και Σάρατζ. Αν δεν είχε προκύψει η μεγάλη καραντίνα, ο Δένδιας προετοιμαζόταν για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με Αίγυπτο και Ιταλία έως τον Ιούλιο - πλέον δίνει ραντεβού τον Σεπτέμβριο.